On the Fate of Ottoman Cultural Properties during the Gallipoli Campaign

Authors : Turan TAKAOĞLU, Mithat ATABAY

Pages : 247-264

Doi:10.17518/canakkalearastirmalari.348265

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2017-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma Birinci Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Savaşı  esnasında İtilaf devletleri askeri güçlerinin Çanakkale Boğazının Trakya ve  Anadolu kısımlarında kalan topraklarında bulunan askeri nitelik taşımayan  mimari yapılar üzerinde yaptığı tahribatın boyutlarını irdelemeyi amaçlar.  Savaş ve uyuşmazlık zamanlarında kimlik, inanç ve ortak hafıza gibi milli  kimliği temsil eden kültür varlıkları veya sivil ve mimari öğeler düşman  güçler tarafından çoğu zaman hep bilerek hedef alındığı durumlar olmuştur.  Kale ve benzeri askeri yapılar savaş zamanında canlı hedefler olduğundan  dolayı savaş gemileri ve uçakların her zaman hedefleri doğru bir şekilde  vuramadığından dolayı söz konusu askeri yapılar etrafında bulunan  yapılara kasti olmayan hasarlar da verilmiş olduğu durumlar vardır. Ancak,  1915 yılına ait bazı tarihi Osmanlı belgeleri Çanakkale Savaşı sırasında  İtilaf devletlerinin havadan veya denizden yaptığı bombardımanlar  sonucu bazı askeri karakteri olmayan Osmanlı kültür varlıklarının belirli  oranda tahrip olduğu ve hatta bu tahribatların bazılarının gereksiz yere  bilinçli olarak yapıldığı dikkat çeker. Bunun sonucu olarak Çanakkale  Savaşı sırasında ve hemen öncesinde askeri yapıları barındıran ve  Çanakkale Boğazı’nın güney kıyısı yerleşimlerinden Çanakkale insert ignore into journalissuearticles values(Çanak,  Kale-i Sultaniye);, Erenköy ve Kumkale gibi yerleşimler yanında Gelibolu  Yarımadası’nda bulunan Seddülbahir ve Bolayır konumları gereği sivil  ve dini mimarilerinde tahribat yaşamışlardır. Gelibolu Yarımadası  bünyesinde stratejik konumlarda bulunan Maydos ve Krtihia köyleri de  İtilaf devletlerinin hedef haline geldiğinden buralarda bulunan bazı sivil  ve dini mimari yapılarda tahribat yaşanmıştır. Osmanlı kültür mirasının  korunmasına yönelik Türklerce alınan bazı önlemlerin de olması da bu  bağlamda dikkat çekici bir durumdur. Tarihi belgelerin fotoğrafik belgeler  ışığında irdelenmesi İtilaf Devletleri güçlerinin iyi hesaplanmamış olan  ve askeri nitelikte olmayan bir çok yapıda tahribata neden olan deniz ve  hava saldırılarının Çanakkale Savaşı sırasında insaniyete ve imza atılan uluslararası antlaşmalara aykırı bir biçimde ölçülerin ötesine geçtiğini  düşündürür.
Keywords : Çanakkale Savaşı, 1915, sivil ve dini mimari, tahribat, bombardıman