Atabegân-ı Saltanat: Avrupa’ya Özenen Müceddidler Mi? Heterodoks Zındıklar Mı?

Authors : Süheyla YENİDÜNYA

Pages : 63-86

Doi:10.17518/canakkalearastirmalari.475822

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2018-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyılın ilk çeyreği Osmanlı Devleti’nin yönünün Nizâm-ı Kadîm’den insert ignore into journalissuearticles values(Eski  Düzen);, Nizâm-ı Cedîd’e insert ignore into journalissuearticles values(Yeni Düzen); çevrilmeye çalışıldığı bir değişim ve dönüşüm  sürecidir. İlk defa Köprülü Fazıl Ahmed Paşa’nın sadareti esnasında gayrimüslim  halkın durumunun iyileştirilmesiyle ilgili yapılmak istenilenleri tanımlamak üzere  zikredilen Nizâm-ı Cedîd kavramı, III. Selim’in devrinde başlangıçta daha ziyade askerî  alanlarda yoğunlaşan ancak muhtemelen zamanla diğer alanlara da teşmil edilmesi  öngörülen Avrupa/Fransa odaklı reform programının insert ignore into journalissuearticles values(1792–1807); ismi olacaktır.  Islahat hareketlerine girişen seleflerinden farklı olarak yüzünü Batı’ya çeviren III.  Selim’i benzerlerinden ayıran bir diğer husûs ise reform planlarını gerçekleştirmek  için mevcut yönetim kadrosuna alternatif yeni bir ekip kurmasıdır. Söz konusu ekip,  kaynak eser müelliflerinin zihniyetine göre ya “gâvurlara” ya da Kemal Beydilli’nin  çalışmalarında ortaya koyduğu üzere “mukabele-i bilmisl” ilkesine göre hareket eden  müceddidlere benzetilmiştir. Bu çalışmada devrin Vakanüvisi Mütercim Asım Efendi  ve Topkapı Sarayı Arşivi’nde bulduğumuz belgelerin ışığında Atabegân-ı Saltanat’ın  şimdiye kadar dile getirilmemiş olan farklı bir husûsiyeti olarak Heterodoksluk/  zındıklıkla suçlanmalarına sebep olan itikatları üzerinde durulacaktır.
Keywords : III Selim, Atabegân ı Saltanat, Nizâm ı Cedîd, Heterodoks