Özbek Şair Mahmut Hâdi (Batu) ve Eserleri Hakkında

Authors : Veli Savaş YELOK

Pages : 131-152

Doi:10.17518/canakkalearastirmalari.475836

View : 20 | Download : 12

Publication Date : 2018-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Mahmut Hâdi, müstebit Sovyet Devletinde, milletinin bilinçlenmesi, aydınlanması ve  ilerlemesi amacıyla arayış içerisinde olan; basiretli, yetenekli, irade sahibi, mücadele  ruhunu kaybetmeyen ve insani faziletleri kendisinde tecessüm ettirme gayretindeki  Özbek aydınlarındandır. Özbekler için böyle bir mücadelenin bayraktarlığını yaparken,  sistem onu “inkılâp karşıtı ve milliyetçi olma” suçlamalarıyla itham eder. Hâdi, yeni  dönem Özbek edebiyatının başlatıcıları arasında yer alır, eserlerini Batu mahlasıyla  yayımlar. O, 1918 yılında Said Ahrârî’nin teşebbüsüyle Vatan adlı okulun idaresinde  teşkil edilen İzci Birliğinin ve 1919-1921 yıllarında da Fıtrat’ın teşebbüsüyle  oluşturulan Çığatay Gurungi teşkilatının faaliyetlerine iştirak eder. 1922-1927 yılları  arasında Moskova Devlet Üniversitesi Toplum Bilimleri Fakültesi İktisat Bölümünde  tahsil görür. İlk şiirleri 1919 yılında yayımlanan Hâdi’nin eserlerinde Fıtrat, Çolpan  ve Elbek’in tesiri söz konusudur. Edebî çalışmaların yanı sıra Özbekistan’daki dil  ve imla meselelerine de aktif bir şekilde dâhil olan Hâdi, Arap alfabesinden Latin  alfabesine geçişin ilmî ve nazari yönleri üzerinde duran makaleler yazar; alfabe ve  imla konusundaki çalışmalara katılır. Özbekistan Halk Maarif Komiserliğinde insert ignore into journalissuearticles values(O‘zbekiston Xalq Maorif Komissarlig‘i); de  bir süre çalışan Hâdi, burada görev yaptığı süre içerisinde eğitim ve öğretim sisteminin  ıslahı için bir dizi yenilikleri uygulamaya sokar. O, bu yenilikleri öncelikle, iyi yetişmiş  eğitimcilerle gerçekleştirmeye; yaşlı öğreticilerden belirli amaçlar doğrultusunda  yararlanmaya, mesleki ve teknik eğitim merkezlerinin sayısını artırmaya ve buraların  niteliğini yükseltmeye yönelik düzenlemeleri uygulamaya sokar.  Bu makalede edebiyatçı kimliğiyle Mahmut Hâdi’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri  hakkında bilgi verilerek onun edebî eserlerinin muhtevası üzerinde durulacaktır.  Ayrıca onun dil ve edebiyat üzerine yaptığı çalışmaları hakkında bilgi verilecektir
Keywords : Cedit edebiyatı, Mahmut Hâdi, sosyalist realizm, Alanga Dergisi, Özbek Latin Alfabesi, eğitim reformu