Çanakkale’de İki Levanten Evi: Vitalis Konağı ve Whittall Konağı

Authors : Mesut DÜNDAR

Pages : 303-329

Doi:10.17518/canakkalearastirmalari.585374

View : 15 | Download : 14

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Marmara ve Ege’yi birbirine bağlayan boğaz üzerindeki küçük bir liman kenti olan  Çanakkale, deniz ticaretinin artmasıyla birlikte 19. yüzyıldan itibaren Levantenlerin  uğrak yerlerinden biri haline gelmiştir. Zamanla Çanakkale’ye yerleşmeye başlayan  Levantenler sahil boyunca bahçeli büyük konaklar inşa etmişlerdir. Kendi kültürlerinin  mimari anlayışlarını yansıtan bu konakların çoğu yok olmakla birlikte, 19. yüzyıl  sonları ve 20. yüzyıl başlarında inşa edilen Vitalis Konağı ve Whittall Konağı bunların  iki önemli temsilcisi olarak varlıklarını sürdürmektedirler.  Bahçeler içersinde denize nazır inşa edilen söz konusu iki yapı, iş yeri ve konak  şeklindeki plan ve kütle tasarımlarıyla dikkati çekerler. Zemin artı bir ve iki katlı  olarak inşa edilen konakların üzerinde cihannümalara yer verilmiştir. Bir bordun  şeklindeki zemin katlar üst katlardan bağımsızdır. Kâgir konakların denize bakan  prestij nitelikli ön cepheleri daha gösterişlidir. Vitalis Konağı, formal düzendeki cephe  tasarımıyla bölgedeki Rum mimarisini yansıtırken, Whittall Konağı kolonatlı cephesi  ve verandalarıyla İngiliz malikanelerini hatırlatmaktadır. Cephe tasarımlarındaki  bu farlılık planlara da yansımış, Vitalis Konağı’nda orta sofalı plan şemasına yer  verilirken, Whittall Konağı’nda lineer plan şeması kullanılmıştır. Her iki planda da  odalar ve diğer mekanlar işlevlerine göre uygun şekilde düzenlenmiştir. Yenilenen  iç mekanlarda pek fazla süsülemeye rastlanmamakla birilikte, kalan izlerden bazı  mekanların bezeli olduğu anlaşılmaktadır. Genel itibariyle konaklar, döneminin  mimari ve kültürel anlayışını yansıtan özelikleriyle, Levanten evlerinin Çanakkale’deki  iki önemli temsilcisini teşkil etmektedir.
Keywords : Çanakkale, Levanten, Mimari, Ev, Osmanlı