PLATON’UN RUH KURAMI’NDA PATHOS
Authors : Filiz CLUZEAU
Pages : 65-87
Doi:10.13113/CEDRUS/20131677
View : 9 | Download : 11
Publication Date : 2013-06-01
Article Type : Research Paper
Abstract :Platon’da pathos’un ya da paskhein fiilinden türeyen diğer isimlerin anlamları, onun kosmos’un iki temel hareketi kinēseis olarak gördüğü poiein etkilemek ve paskhein etkilenmek arasındaki bağıntı dikkate alınmadan anlaşılamaz. Bu doğrultuda, pathos ve insan ruhundaki işlevi esas olarak Platon’un ruhu incelemeye ayırdığı üç söyleşisinde Phaidon, Politeia ve Timaios ruhun dynamis’ine poiein ve paskhein olanağı odaklanarak izlenecektir. Bu üç söyleşi, pathos’ların ruhun dynamis’ine eklenmesini aşama aşama göstermeleri ve pathos’un haz, acı ve kinēsis’le ilgili anlamını izlemeyi olanaklı kılmaları bakımından onun olumlu ve olumsuz işlevlerini açığa çıkarır. Phaidon’da pathos’ların bedene ait olduğu düşünülürken, ruhun bunlardan etkilenmesinin belirtisi haz ve acı olarak ortaya koyulur ve bu sayede ruhun üçlü bir form eidos kazanmasının yolu açılır. Politeia’da ise haz ve acının belirtisi ruhta oluşan kinēsis olarak saptanır; bu yeni saptama sonraki söyleşilerde ruhun bütün hareketlerin kaynağı olarak öne sürülmesiyle sonuçlanır. Nihayet Platon, Timaios’ta insan ruhunu tümüyle kinēsis’le ilişkilendirerek yeniden düşünür ve ruhun edilgen hareketine pathēma ya da pathos adını verir. Timaios’ta iştahlar ve duygular diye ikiye ayrılmış olan ruhun edilgen formu, Philebos’ta öfke, korku, aşk, kıskançlık gibi duygular için bedenden bağımsız olarak yalnızca ruhta oluşan bir hareket tanımlanmasına yol açar. Bu tanım da sonunda Aristoteles’in ‘duygulanım’ anlamındaki pathē tanımına öncülük edecektir.Keywords : Ruh Haz Acı Pathos Pathēma Keywords Soul Pleasure Pain Pathos Pathēma