TURKMENIA`DA HÜKÜM SÜREN ÖNEMLİ BİR KABİLE OLARAK SAKALARIN A PARNİ BOYU VE BUNUN, İRAN`IN KUZEY-DOĞU BÖLGESİ HORASAN`DAKİ APAR BÖLGESİ İLE ALÂKASI

Authors : Mehmet TEZCAN

Pages : 55-73

Doi:10.13113/CEDRUS.201406454

View : 12 | Download : 11

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Apar adı, kaynaklarda Aparnoi veya Parni olarak zikredilmektedir. Bunların ise Sakaların bir kolu olarak Klasik Latin ve Hellen kaynaklarında zikredilen Da­hae’lerle bir alâkası olduğu anlaşılmaktadır. Herodo­tos’tan beri kaynaklarda farklı şekillerde bahsedilen Dahae’ler, M.Ö. IV. yüzyıldan itibaren Hazar Denizi ile daha doğudaki Oxus ırmağı arasına yerleşerek buradan sonraki dönemlerde daha batıya, Hazar’ın kuzey-doğu kıyı bölgesine yerleşmişler ve M.Ö. III. yüzyılın ikinci yarısında Parth Devleti’nin temelini oluşturmuşlardır. Ortaçağ’daki Dahistan veya Dihistan yer adının bun­lardan geldiği bilinmektedir. Orta-Asya’nın batısın­da ve İran’da Hellenistik bir krallık olan Parth Devleti’ni, aslında Arşak sülalesi kurmuştu. Kısa süre içerisinde İran’ın tamamını ve Türkiye’nin de Doğu ve Güney-Doğu Bölgesi’nin bir kısmını ele geçiren Parth’lar, batıda Roma İmparatorluğu’nun da en büyük rakiplerinden biri olmuşlardır. Devletlerini kurdukları bölge olan, Ortaçağ’daki adıyla Horasan Bölgesi, muhtemelen, onların uzak geçmişteki atalarından dolayı bu dönemde Aparşahr Apar Ülkesi olarak anılmıştır. Fakat Parth’lardan sonra M.S. V. yüzyılın başlarında Heftalit­ler, Orta-Asya’nın büyük kısmı, Kuzey Hindistan ve İran’ın doğu bölümlerini de içine alan büyük bir imparatorluk kurdular. Bunlar zamanında da bölgenin adı “Apar Ülkesi” idi. Türk ve Ermeni kaynaklarında “Apar” olarak zikredilen bu ismin, Çin kaynaklarında bazan Hua < Awar/Abar/Apar şeklinde zikredilen Heftalitler ile de bağlantısı olduğu anlaşılıyor.
Keywords : Aparnoi Parthlar Heftalitler Türkler Apar