Geç Hitit Kent Devletleri Dönemi Dini Yapısı Üzerine Gözlemler

Authors : Bilcan GÖKÇE, Pınar PINARCIK

Pages : 147-176

Doi:10.13113/CEDRUS.202007

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmamızda Geç Hitit Dönemi inanç sistemi içinde yer alan kutsal mekânlar, libasyon, hayvan kurbanı, mezarlar, ölü yemeği, tanrı ve tanrıçalar ele alınmıştır. Bu kapsamda Geç Hitit Dönemi merkezlerinden Ain Dara, Tell Tayinat, Karkamış, Aleppo ve Zincirli’de yapılmış olan kazı çalışmalarında kutsal mekânlar ortaya çıkarılmıştır. Yapıların tamamı Karkamış örneği hariç megaron planlıdır. Söz konusu dini mekânlar Geç Hitit Kent Devletleri’nin çağdaşları Urartu ve Yeni Assur ile benzerlikler göstermekle birlikte köken olarak daha çok Kuzey Suriye Bölgesi tapınaklarının özelliklerini yansıtmaktadır. Ayrıca İvriz ve Karasu kaya kabartmaları Geç Hitit Kent Devletleri’nde dini ritüellerin sadece tapınaklarda gerçekleştirilmediğini olasılıkla dağlık bölgeler, su kaynakları, kaya gözenekleri gibi açık alanlarda da yapıldığını göstermektedir. Geç Hitit Dönemi’nde tanrılar için dikilen steller, tarımsal bereket için libasyon ve hayvan kurbanı gibi dini törenler de gerçekleştirilmiştir. Tasvirli eserlerden dini törenlerde çoğunlukla erkek nadiren kadın din görevlilerinin olduğu tespit edilmiştir. Şimdilik Geç Hitit Dönemi nekropolisleri ya da mezarlıkları ile ilgili veriler sadece Zincirli’den basit çukur gömü ile Karkamış’tan bir kremasyon gömüden bilinmektedir. Bununla birlikte Geç Hitit Kent Devletleri’nde mezar steli diktirme geleneği oldukça yaygındır. Mezar steli geleneği Arami ve Fenikelilerden Geç Hitit Kent Devletleri’ne geçmiştir. Geç Hitit Dönemi tanrıları arasında Tarhunzas, Runtiyes/Kurunta, Ay, Güneş ve Dağ; tanrıçalar içerisinde ise Kubaba ve İştar gelmektedir. Tanrıların atribüleri balta, mızrak, ok, yay, topuz, şimşek demeti, üzüm salkımı ve başak demeti; tanrıçalar da ise aynadır.
Keywords : Libasyon, Hayvan Kurbanı, Tapınak, Tarhunzas, Kubaba, Din Görevlileri