Sigma Formlu Masalar ve Blaundos Altar Tablası
Authors : Birol CAN, Demet BEŞİKÇİ
Pages : 383-400
Doi:10.13113/CEDRUS.202017
View : 15 | Download : 12
Publication Date : 2020-06-30
Article Type : Research Paper
Abstract :Antikçağlarda özel yemek odalarında konuklara ikramlıkların sunulduğu masalar, ihtiyaç ve işlevi doğrultusunda farklı formlarda yapılmışlardır. Roma Dönemi’nde tricliniumlarda ve açık havadaki kır yemeklerinde stibadium olarak adlandırılan yarım dairesel sedirlerin önünde önceleri yuvarlak formda kullanılan masalar zamanla çevrelendiği sedirin formuna uydurularak at nalı şeklini almışlardır. Sigma formlu olarak adlandırılan yarım dairesel bu masalar Hristiyanlığın yaygınlaşmasıyla birlikte, İsa ikonografileri içinde yer alan pek çok nesne gibi kutsal sayılmışlardır. Erken Hristiyanlık dönemi sanatçılarından bazılarının, İsa’nın 12 havarisiyle birlikte yemek masasında tasvir edildiği son akşam yemeği temalı eserlerinde sigma formlu masaya yer vermiş olmaları da bunda etkili olmuş olmalıdır. Böylece sigma formlu masalar kilise litürjisinde altar tablası olarak yerini almıştır. Sade, bezemeli, çanak yuvalı gibi tiplerde olan sigma formlu altar tablaları, özellikle erken Hristiyanlık döneminde sıkça kullanılmış, geç dönemlere doğru altar tablası işlevinin yanı sıra, Kıpti mezar taşları gibi farklı amaçlarla da kullanım görmüştür. Blaundos antik kenti 2019 kazı çalışmalarında ele geçen altar tablası benzer örneklerine göre biraz daha küçük ve sade işlenmiştir. Erken Doğu Roma Dönemi atölye mekanlarının hemen önündeki taş döşeli alanda parçalanmış vaziyette açığa çıkan tabla, benzer örnekler ve aynı kontekste ele geçen havan, sikke gibi buluntular ışığında MS V. yüzyıla tarihlenmiştir. Kentin kilise kayıtlarında adı geçmesi ve yüzeyde takip edilebilen yoğun Doğu Roma yapılaşmasına rağmen, kilise olduğu kesin olarak söylenebilecek bir yapıya rastlanmamaktadır. Bu konuda daha önceki araştırmalardaki öneriler, kazılarda ele geçen Hristiyanlıkla ilgili veriler ve özellikle sigma formlu altar tablası, muhtemel kilise yapısının konumu ve tarihi hakkında da fikir vermektedir.Keywords : Stibadium, Sigma Formlu Masa, Altar Tablası, Doğu Roma, Blaundos, Son Akşam Yemeği