Paphlagonia’da Zeus Kültü ve Boğa Bağlantısı

Authors : Murat KARASALİHOĞLU

Pages : 165-190

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2022-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Paphlagonia Bölgesi’nde antikçağda en yaygın inanış Zeus Kültü olup epigrafik belgelere göre toponim kaynaklı yerel tanrı inanışlarının ağırlığı görülür. Tanrı, iklimsel olaylardan sorumlu, gökyüzünden toprağa ulaşan bereketin sağlayıcısı ve yaşamın koruyucusudur. Tanrı, bölgenin coğrafi şartlarına bağlı olarak aynı zamanda dağ tanrısı kimliğine sahiptir. Külte ilişkin bölgeden arkeolojik, nümismatik ve epigrafik veriler bilinmekle birlikte, bu veriler içinde tanrıya adandığını bazılarının yazıtlarından bildiğimiz 19 adet taş boğa adak farklı bir önem arz eder. Taş boğa adaklar ikonografik olarak küçük farklılıklara sahip olsalar da bir bütünlük taşırlar ancak buna karşın geniş zaman aralığına insert ignore into journalissuearticles values(MÖ V – MS II. yüzyıl); yerleştirilirler. Taş boğa adaklar için farklı zaman dilimleri ve kültürlere göre yapılan stil-kritik karşılaştırmasıyla yapılan değerlendirmede eserlerin bir adak olmasına karşın tanrının kendisini de temsil ettiği sonucu çıkmaktadır. Taş boğa adakların dinsel içeriği ile ikonografilerindeki bazı detaylar Tunç Çağı’ndan itibaren gelen ve daha sonra Zeus ile synkretik bütünleşmeye giren Fırtına Tanrısı Kültü’nün devamlılığını gösterir. Bu noktada taş boğa adakların erken dönemlerden gelen köklü bir mirasın temsilcileri olduğu düşünülür. Bunun nedeni ise bölgenin coğrafi şartlarından dolayı yalıtılmış olarak kalması ve kültürel etkileşimin daha az olması gibi unsurlarla inanışların muhafazakâr bir şekilde korunmuş olduğudur. Bu koşullarda Paphlagonia taş boğa adaklarının Tunç Çağı’ndan gelen yerel fırtına tanrılarıyla Zeus inancı arasında synkretik anlamda bağ kurulan zoomorfik geç dönem yansımaları olduğu söylenebilir.
Keywords : Paphlagonia, Zeus, Boğa, Fırtına Tanrısı, Tunç Çağı