KARAY TÜRKÇESİNDEKİ -Adoğon / -ydoğon EKİ ÜZERİNE

Authors : Hüseyin DURGUT

Pages : 72-82

Doi:10.33692/avrasyad.510551

View : 23 | Download : 12

Publication Date : 2017-11-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk lehçelerinin sınıflandırılmasında yönlere göre yapılan tasniflerde Kuzeybatı grubu, etnik bakımdan yapılan tasniflerde ise Kıpçak grubu Türk lehçeleri içerisinde değerlendirilen Karay Türkçesi, günümüzde bu lehçeyi konuĢanların sayısının oldukça azaldığı Türk lehçelerinden biridir. Trakay, Haliç-Lutsk ve Kırım olmak üzere üç diyalekti bulunan Karay Türkçesi, genel Türk dilinin bazı arkaik kelime ve eklerini hâlâ saklamaktadır. Karay Türkçesinin yazı ve konuĢma dilinde, bir yandan Eski Türkçeden günümüze birçok Türk lehçesinde bulunan temel sıfat-fiil ve zarf-fiil ekleri varlığını sürdürürken diğer yandan, birden fazla ekin bir araya gelip kalıplaĢmasıyla ortaya çıkan fiilimsi ekleri de kullanılmaktadır. Karay Türkçesinde, birden fazla gramatikal unsurun bir araya gelip kalıplaĢmasıyla oluĢan eklerden birisi de -Adoğon / -ydoğon ekidir. -Adoğon / -ydoğon eki, hem sıfat-fiil hem de zarf-fiil yapımında kullanılmaktadır. Türk dilinde bir ekin eĢ zamanlı olarak hem sıfat-fiil hem de zarf-fiil görevinde kullanılması pek görülmeyen bir durumdur. Dolayısıyla Karay Türkçesindeki -Adoğon / -ydoğon ekinin yapısı ve kullanımı ilgi çekici bir özelliktir. Bu çalıĢmada, Karay Türkçesinin Trakay ağzından alınmıĢ metin örneklerine dayanılarak -Adoğon / -ydoğon ekinin kullanım ve iĢlevleri gösterilecek ve ekin yapısı ve oluĢumu hakkında bilgi verilecektir. Ekin yapısı ve iĢlevleri tespit edilmeye çalıĢılırken tarihî ve çağdaĢ Türk lehçelerindeki benzer eklerle de karĢılaĢtırma yapılacaktır.
Keywords : Karay Türkçesi, zarf fiil, sıfat fiil