ŞEYH OSMAN BİN ALİ’NİN UMURÜ’L-ÜMERA ADLI ESERİ VE DİL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE

Authors : İnan GÜMÜŞ, Özgür Kasım AYDEMİR

Pages : 443-456

Doi:10.33692/avrasyad.510252

View : 20 | Download : 13

Publication Date : 2018-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hakkındaki bilgilere sınırlı olarak kendi eserinden ulaĢabildiğimiz ġeyh Osman bin Ali, XVI. yüzyılın ikinci yarısında Mısır Valiliğinde devlet görevinde bulunmuĢ bir Ģahsiyettir. Onun asıl önemini, emekliliği sırasında dönemin Mısır valisi Hasan PaĢa‟ya sunmuĢ olduğu Umurü‟lÜmera adlı siyasetname niteliği taĢıyan eserinde aramak gerekmektedir. Umurü‟l-Ümera‟nın belirleyebildiğimiz iki nüshası bulunmaktadır. Birinci nüsha, “Süleymaniye Kütüphanesi Fatih No. 4188.” envanter numarasıyla; ikinci nüsha ise “Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi No. 5361.” envanter numarasıyla kayıtlıdır. “Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi No. 5361” envanter numarasıyla kayıtlı nüsha, 108 varaktan oluĢmaktadır ve varak numaraları kaydedilmiĢtir. Bu nüshanın her sayfasında 17 satır bulunmaktadır. Ġncelemede esas aldığımız “Süleymaniye Kütüphanesi Fatih No. 4188.” envanter numarasıyla kayıtlı nüshada ise 120 varak bulunmaktadır ve bu nüshanın varak numaraları kaydedilmemiĢtir. Nüshanın her sayfasında 17 satır bulunmaktadır. Bu çalıĢmada, sözü edilen el yazması eserin tanıtması yapıldıktan sonra dönemi içerisinde öne çıkan dil özelliklerinin ana çizgileriyle verilmesi amaçlanmıĢtır. Umurü‟l-Ümera dil özellikleri yönüyle geçiĢ döneminin özelliklerini bünyesinde barındıran bir eserdir. Eski Anadolu Türkçesi özelliklerinin sürdürülmesinin yanında yeni seslik ve biçimlik özelliklerin de ortaya çıktığı görülmektedir. Bu durum, dudak uyumundaki yeni geliĢmeler, kimi kip eklerindeki yeni kullanımlar (Ģimdiki zaman, gelecek zaman, koĢul, gereklilik) ve kiĢi eklerindeki değiĢimler (koĢul birinci çokluk ekinin adıl kökenli kiĢi eki yerine iyelik kökenli kiĢi ekiyle çekimlenmesi gibi) olarak gözlemlenebilmektedir.
Keywords : Siyasetname, Umurül Ümera, Osmanlı Türkçesi