TÜRK HALKLARINDA ORTAK “EDİGE DESTANI” İLE RAHMANKUL BERDİBAY ÇALIŞMALARI

Authors : Canimgül KAMALKIZI

Pages : 1194-1202

Doi:10.33692/avrasyad.543624

View : 16 | Download : 15

Publication Date : 2019-03-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalede Türk halklarının çoğunda bulunan, onların çoğuna ortak Edige Destan’ın Sovyetler zamanında yapılan incelemeler tarihinden bahsedilmektedir. Edige Destan’ının Türk halklarındaki yeri ve onu araştırmaya halk arasında bahsedilmemesine neden olan durumları R. Berdibay çalışmaları esasında değerlendirmektedir. Yazar, Kazak destan inceleme ilmindeki “Edigeloji” üç devrini göstermektedir. Birincisi Sovyetlerden önceki dönem, Sovyetler dönemi ve Bağımsızlık dönemi. Edige Destan’ını uzun yıllar boyu yer alan sürgünden sonra derleyip yayınlayıp ve Edige hakkında makaleler yazan R. Berdibay’dı. Edige hakkında destan tarihi kahramanlık destanıdır. O destanda Türk haklarının tarihinden bahsedilmektedir. Atalarımız geçmiş tarihimizin görkemli şeceresidir. Altın Orda tarihinde büyük önemi olan tarihi şahıs “Edige Bi” hikâyelerinin halk hafızasında saklanan yansımasıdır. Berdibay, Türk halkları edebiyatındaki Edige hakkında destanları karşılaştırarak tam olarak belirten bir âlim olduğu makalede açık olarak belirtilmektedir. Altın Orda Tarihi Türk halklarının tarihi olduğu Sovyetler zamanında gizlenmişti. Türk halkları tarihi Rus istilacılarının isteğine göre okutuldu ve öğretildi. Bu yanlışlığı düzeltmek için tarihi destanları inceleyen bilim adamı R. Berdibay’ın değerlendirmelerini esasa alarak makale yazarı bu düşünceyi kanıtlamaktadır. Ayrıca halkın baskı ve zor zamanlarında duygu ve düşüncelerini ifade edememelerinin yansımalarını R. Berdibay Edige Destanı üzeriden verdiği bilgiler doğrultusunda açıklamıştır. Yazar, Kazak halkının uzun yıllar yaşamış olduğu baskıcı politikayı destan aracılığı ile tarihsel gerçekliğini ortaya koymaya çalışmıştır. 
Keywords : Türk Halkları, Türk Halkları Edebiyatı, Altın Orda Tarihi, Destan, Edige Destanı