SALÂH BİRSEL’İN DÖRT KÖŞELİ ÜÇGEN’İ VE DENEME-ROMAN ÜZERİNE

Authors : HÜLYA BAYRAK AKYILDIZ

Pages : 444-455

Doi:10.33692/avrasyad.543828

View : 16 | Download : 13

Publication Date : 2019-03-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Dört Köşeli Üçgen edebiyatımızda daha çok denemeciliğiyle tanınmış olan Salâh Birsel’in tek romanıdır. Roman 1957 yılında yazılmıştır ve yazıldığı döneme göre değerlendirildiğinde deneysel bazı yeniliklere yer verdiği görülür. Yazar, romanın “Türk edebiyatının ilk düşünce romanı” olduğu iddiasındadır. Bu büyük iddia bir yana metnin roman olarak nitelendirilmesi zordur. Birsel’i bir deneme yazarı olarak tanıyan bir okur, romanda denemeciliğinin dil, üslup ve içerik alanlarında sürdüğünü kolaylıkla tespit edebilir. Bu metne bir deneme-roman ya da deneysel roman denebilir. Romanın yayımlandığı yıllarda estetik modernizmin melezleştirdiği edebi türlerin örnekleri yaklaşık elli yıldır görülmekteydi. Bu nedenle türlere ilişkin kesin niteliklerden bahsetmek mümkün değilse de bu örnekte görüldüğü gibi bir türe ilişkin alışılagelmiş yazma biçimlerinin yeni denenen türü istila ettiği tespit edilebilir. Dolayısıyla romanın melezleşmeden ziyade deneme tarzında kaleme alınmış romana örnek oluşturduğu söylenebilir. Deneme ile roman arasındaki en önemli fark ikincinin kurmaca olmasıdır. Halbuki metinde kurmaca dünyasının iç tutarlılığı yoktur. Romanın sonunda başvurulan üstkurmaca ile metnin kurmacalığının okura hatırlatılması, gerek modern romanlarda gerekse o yıllarda teşekkül etmeye başlamış olan postmodern romanda gördüğümüz bir özelliktir. Ancak burada, kurmaca ile gerçek ayrımının ortadan kalkması ya da yazarın gerçeğin kurmacalığını göstermek istemesi gibi amaçlardan ziyade gerçekçi başlayıp fantastiğe doğru yol almış kurgunun girdiği çıkmazdan kurtarılması için üstkurmacaya başvurulduğu görülür. Bu makale Dört Köşeli Üçgen’in anlatı özellikleri, özellikle de kurmaca olmayan bir tür olarak denemeyle ilişkileri üzerine bir değerlendirme denemesidir. 
Keywords : Dört Köşeli Üçgen, Salâh Birsel, Roman, Deneme, DenemeRoman, Anlatı