TÜRK-İSLÂM DEVLET GELENEĞİNDE MEMLÛKLERLE BAŞLAYAN YENİ BİR KURUM: Dârü’l-Adl Müftüleri

Authors : Mehmet ŞEKER

Pages : 308-321

Doi:10.33692/avrasyad.590682

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Memlûklerden önceki Türk-İslâm devletlerinde Dârü‟l-Adl Müftüleri bulunmamaktaydı. Dârü‟l-Adl Müftüleri ilk olarak Memlûk Devleti‟nde karşımıza çıkmaktadır. Sultan, hukuki bazı meselelerde içinde bulunulan durum hakkında bir kanun yoksa karar verebilmek için Dârü‟l-Adl Müftüleri‟ne danışır ve onlar da ilgili konuya dair nihai bir karar oluşturabilmek için fetva verirlerdi. Görülen davalarda sultanın hüküm vermesi için sultana yardımcı olan Dârü‟l-Adl Müftüleri, sultanın Dârü‟lAdl‟de düzenlediği duruşmalarda başkadılar ve diğer yüksek rütbeli memurlarla birlikte protokolde hazır bulunurlardı. Dârü‟l-Adl Müftüleri; kadıların ve bireylerin öne sürdükleri yasal soruları, daha önce buna benzer dava emsallerine bakarak cevaplarlardı. Dârü‟lAdl Müftülerinin bir diğer görevi de, sultanla birlikte sefere katılmak ve sefer sırasında askerlerle alakalı İslâm hukuku alanıyla ilgili işler hususunda fetva vermekti. Memlûklerde devlet merkezi olan Kahire‟de; şâfî, Hanefî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerinden birer kiĢi olmak üzere toplam dört Dârü‟l-Adl Müftüsü vardı. Şam‟da da dört mezhep Dârü‟l-Adl Müftüsü bulunmaktaydı. Diğer büyük şehirlerden Halep‟teyse ġâfî ve Hanefî mezheplerinden olmak üzere iki Dârü‟l-Adl Müftüsü vardı. Bunların yanı sıra Trablus, Hama ve Safed gibi Şehirlerde de halkın intisap ettiği mezhebe uygun olarak Dârü‟l-Adl Müftüleri bulunmaktaydı. Bu makalede, daha önceki devletlerde bulunmamasına karşın ilk defa Memlûklerde görülen yeni bir kurum olan Dârü‟l-Adl Müftüleri incelenecektir. Bu yeni kurumun ne olduğu, niçin ihdas edildiği ve tesirlerinin neler olduğu hususu üzerinde durulacaktır. Kahire
Keywords : Dârül Adl, Dârül Adl Müftüleri, Kahire, Şalep, Halep