DOĞU TÜRKİSTANLI KASIMİ AİLESİNE AİT UYGUR (HAKANİYE) YAZISI DESENLİ BAZI HALILARA DAİR

Authors : Ahmet AYTAÇ

Pages : 226-236

Doi:10.33692/avrasyad.628256

View : 12 | Download : 14

Publication Date : 2019-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Geleneksel Türk sanatları içerisinde el dokumaları önemli bir yere sahiptir. Türkler için hayvancılık Orta Asya’da önemli bir geçim kaynağı olmuştur. Büyük hayvan sürüleri vardı. Dolayısıyla hayvanlarının kıl ve yünlerinden faydalanmışlardır. Türkler tarih boyunca dokuma sanatına öncülük etmişlerdir. Dokumacılık Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar Türklerin uğraştığı önemli bir meslek olmuştur. Dokumacılık geçmişle günümüz arasında kültürel anlamda da değerli bir ürün olmuştur. İnsanlık hayatının her dönemi dokumalarla iç içe olmuştur. Doğu Türkistan tarih boyunca Türklerin hâkimiyetinde kalan önemli bir coğrafya olarak dikkat çeker. Hun, Tabgaç, Göktürk, Uygur, Karluk, Karahanlı gibi Türk devletleri bu topraklarda yaşamıştır. Yüzyıllardır Türk yurdu olmakla birlikte günümüz de özerk yapısına rağmen Doğu Türkistan, Çin hükümeti ile sorunlar yaşamaktadır. Bölgedeki baskıcı sistem nedeniyle Doğu Türkistan kültürü hakkında yeterli alan çalışması da yapılamamıştır. Kasımi ailesi Doğu Türkistan’da yaşadıkları zamanlarda halıcılık mesleğini yapmışlardır. Doğu Türkistan’da ki baskıcı yönetim neticesinde İstanbul’a yerleşen Kasımi ailesi beraberlerinde dokudukları bir kısım duvar halılarını da getirmişleridir. Desensiz olan bu halılara Uygur (Hakaniye) Türkçesi ile hat şeklinde bir düzen ile yazılar işlenmiştir. Duvar halısı olarak dokunmuşturlar. Bu araştırmada Kasımi ailesi koleksiyonunda bulunan halılar teknik ve desen özellikleri bakımından incelenecektir. Araştırmaya üç halı dahil edilmiştir. Halılardan birisinde Yusuf Hac Hacib’in bir şiiri vardır. Diğerinde Luptulla Muttalib’in bir şiiri vardır. Üçüncü halıda ise besmele vardır.
Keywords : halı, dokuma, desen