TOPLUMSAL ELEŞTİRİ BAĞLAMINDA MÜFTÜ UYANIK FIKRALARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Mehmet Yusuf ASLAN

Pages : 523-540

View : 35 | Download : 13

Publication Date : 2021-06-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Mizahın insanlık tarihi boyunca sürdürdüğü toplumsal eleştiri işlevi fıkralarda da görülmektedir. Toplumun aynası görevini üstlenen fıkralar âdetleri, gelenek-görenekleri, kültürel, maddi ve manevi değerleri yansıtan ve sonraki kuşaklara aktaran halk anlatılarıdır. Fıkralar güldürme dışında insanları eğitme, eğlendirme, ders verme, terbiye etme, istenmeyen davranışları ve durumları eleştirme gibi fonksiyonlara sahiptir. Fıkra tipleri genelde belli bir tip etrafında ortaya çıkan, belirli bir sosyal çevreyi, zümreyi veya davranışı temsil yeteneği kazanan ve çevredeki çoğu insana göre farklı yönleri öne çıkan ya bütün dünyada ya da sadece bazı küçük yörelerde tanınan tiplerdir. Bu tiplerden biri olan ve Türkiye’nin değişik il ve ilçelerinde memur, müftü ve vaiz olarak görev yapan ve halen o bölgelerde bilinen ve fıkraları anlatılan Müftü Uyanık, fıkralarında toplumu güldürürken topluma önemli mesajlar vermektedir. Hazırcevap ve soyadı gibi uyanık olması ile bilinen Müftü Uyanık, bir yandan insanları eğlendirip hoş vakit geçirmelerini sağlarken diğer yandan toplumun aksak yönlerini, insanların eksikliklerini ironik bir dille ifade ederek ahlakî ve toplumsal değer yargıları savunmuştur. Çevresinde bulunan dini yozlaştıran, adaletsiz davranan, bulunduğu makamı kendi çıkarları için kullanan, cimri, yalancı, maddiyat düşkünü insanları mizahın gücüyle yere serer. O; baskıcı yöneticilere, otoriteye karşı halkı savunan, cömertlik, temizlik, misafirlik, aile gibi toplumsal değerlere sahip çıkmayanı eleştiren, adaletsizlik edene ceza veren bir tiptir.
Keywords : Fıkra, Toplumsal Eleştiri, Müftü Uyanık