EİSENHOWER DOKTRİNİ ÇERÇEVESİNDE BÖLGESEL KRİZLER: SURİYEIRAK-ÜRDÜN-LÜBNAN

Authors : Seçil ÖZDEMİR

Pages : 205-228

View : 17 | Download : 29

Publication Date : 2022-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :İkinci Dünya Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyetler Birliği, Mihver devletlere karşı müttefiktir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyetler Birliği'nin yayılmacı politikasına karşı uluslararası dengeleri koruma iddiasıyla ABD öne çıkmıştır. Soğuk Savaş’ın tarafları (ABD-SSCB) güvenlik örgütlenmeleri, paktlar gibi uluslararası organizasyonlar ile nüfuz alanlarını korumaya ve genişletmeye gayret etmiştir. Bu şekilde Soğuk Savaş askeri kuşatmalar yerine Orta Doğu, Avrupa ve Asya’yı paktlar ile bağlama stratejisi üretmiştir. Bu stratejinin beklenen etkiyi sağlamaması ve verimsiz oluşumlara kaynak aktarma fikri çok uzun sürmemiştir. Diğer yandan çift kutuplu rekabete Orta Doğu’nun kendi dinamiklerinin rekabeti eklenmiş ve ortaya çıkan gerilimler domino etkisiyle bölgeye yayılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) bu süreçte daha aktif rol alabileceği başkanlık doktrinleri ile bölgede takip edeceği planları açıklamış ve kendisiyle işbirliği yapacak ülkelere kurallarını sunmuştur. ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki rekabet bölgesel aktörlerin iç politikalarında kutuplaşmalara sebep olmuştur. Ortaya çıkan krizlerin sonucunda ise yeni yönetimlerin eğilimleri Suriye, Irak, Lübnan, Ürdün’ün uluslararası politikalarına yansımıştır. Bu çalışmada Sovyetler Birliği’ni çevreleme stratejisinin bir adımı olan Orta Doğu Komutanlığı ve Bağdat Paktı’nın bölgesel ayrışmaya etkisi incelenmiş ve Süveyş Krizi ardından Eisenhower doktrininin bölgesel uygulamaları değerlendirilmiştir. Makalenin amacı Bağdat Paktı, Süveyş Krizi ve Eisenhower Doktrininin bölgesel aktörlerin politik stratejilerine yansıması çerçevesinde süreci değerlendirmek ve Soğuk Savaşın dolaylı rekabet sisteminin Suriye, Irak, Lübnan, Ürdün krizlerindeki etkisini ortaya koymaktır.
Keywords : Orta Doğu, Bağdat Paktı, Süveyş Krizi, Eisenhower Doktrini