Anadolu Türk Folklorunda Ayakkabı

Authors : Özlem ÜNALAN

Pages : 299-324

Doi:10.33692/avrasyad.1213464

View : 11 | Download : 12

Publication Date : 2023-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Ayakkabı, insanın yalnızca ayaklarını koruma ihtiyacını karşılayan bir eşya değildir. Yapılışıyla, şekliyle, rengiyle, çevresinde gelişen inanışlar ve uygulamalarla bir geleneğin ürünüdür. Günümüzün modern ayakkabıcılık anlayışı karşısında önemi azalmaya başlayan ayakkabıcılık ve yemenicilik, meslek folkloru içinde değerlendirilebilecek yegâne mesleklerden biridir. Anadolu Türk folklorunda ayakkabının kullanım alanı oldukça geniştir. Nişan ve düğün merasimlerinde damat tarafı, geline diğer hediyelerle birlikte ayakkabı götür. Doğumlarda yeni doğan bebeklere panduf ve bebek ayakkabısı hediye edilir. Bayramlarda çocuklara alınan bayramlıklardan biri de ayakkabıdır. Türk halk edebiyatında masal, mâni, türkü, bilmece vb. türlerde ayakkabıya ve ayakkabıyla ilgili diğer kavramlara yer verilir. Ayakkabı geçiş dönemlerinde, nazarla ve halk hekimliğiyle ilgili inanışlarda ve ritüellerde sıkça kullanılır. Çeşitli hastalıkların tedavisinde özellikle büyüsel yöntemler doğrultusunda ayakkabıdan yararlanılır. Çıkarıldığı biçimiyle, yönüyle, ters veya düz giyilişiyle ayakkabıya olumlu ve olumsuz manalar yüklenir. Bu çalışmada öncelikle genel olarak ayakkabının Türk folklorundaki yerinden söz edilecektir. Türk halk edebiyatı ürünlerindeki kullanımına, bayram geleneklerindeki yerine ve ayakkabı renginin sembolik özelliklerine değinilecektir. Doğum, evlilik ve ölüm âdetlerinde ayakkabı çevresinde gelişen inanışlara ve ritüellere, nazarla ilgili inanışlarda ayakkabının kullanım şekillerine ve halk hekimliği uygulamalarında ayakkabının kullanım sahasına yer verilecektir. Bu çalışmayı gerçekleştirebilmek için ayakkabıyla, geçiş dönemleriyle, nazar inanışlarıyla ve halk hekimliğiyle ilgili literatür taraması yapılmış ve bunlarla ilgili kitaplar, tezler ve dergiler taranmıştır. Anadolu’da ayakkabı çevresinde gelişen inanışlar ve uygulamalar tespit edilmiş ve bunların sebepleri izah edilmeye çalışılmıştır
Keywords : Ayakkabı, Geçiş Dönemleri, Halk Hekimliği, Halk İnanışları, Nazar