Halk İnanışları Bağlamında İşletmelerdeki Dinsel-Büyüsel Levhalar: Erzurum Örneği

Authors : Muhammet Emin ALTINIŞIK, Nihangül DAŞTAN

Pages : 422-442

Doi:10.33692/avrasyad.1233863

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2023-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Yaşadığı dünyada kendinden başka, gizli güçlere sahip varlıkların olduğunu düşünen insan, hayatını bu yönde şekillendirerek karşılaştığı tüm zorluklarda bu gizemli varlıklardan yardım beklemiştir. Bir şeyin menşeini bilmek o şeye hükmetmektir savından hareketle sihirli olduğuna inandığı birtakım sözcükleri kullanarak metafizik varlıklarla iletişime geçen insan, dinsel-büyüsel inanış ve uygulamaların kültürel kodlarını oluşturmuştur. Halk bilimi kadroları arasında yer alan halk inanışlarının bir kısmı dinsel-büyüsel unsurlardan meydana gelmektedir. Kültür ve geleneğin şekillenmesinde etkili olan bu unsurlar, tarih süzgecinden geçerek günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. İnsan, hayatında açıklayamadığı ya da kontrol edemediği pek çok olayı dinsel-büyüsel açıdan ele alarak doğaüstü varlıkların güçlerinden yararlanmaya çalışmıştır. Bazen de bu güçlerin zararından etkilenmemek için sihirli sözcükler kullanmıştır. İlk önce söz vasıtasıyla yapılan doğaüstü varlıklarla ilgili inanış ve pratikler, yazının icadı ile farklı bir hal almaya başlamış ve bu işlemlerin yazılı formu taşınma ve bulundurma şeklinde uygulamaya konulmuştur. Zamanla bu işlemlerin tesirini artırmak için yazı mürekkebi, yazılacağı gün ve saat şeklinde uygulamalar da geliştirilmiştir. Toplumsal hayatın her alanında karşımıza çıkan halk inanışları, işletme/ticarethanelerde de kendine yer bulmuştur. Amaç ve niyete uygun olarak hazırlanan vefk, tılsım, cedvel gibi harf ve sembollerin yanında dua ve Kur’an-ı Kerim’den ayetlerin de bulunduğu yazılar, tablo/levha şeklinde işletmelerin duvarında yer almaktadır. Bu makalede Erzurum il merkezinde yer alan 50 işletmenin duvarlarını süsleyen dinsel-büyüsel tablo/levhalar ve yazılar, halk inanışları bakımından ele alınarak incelenecektir.
Keywords : Halk bilimi, Halk inanışı, vefk, büyü, tılsım, Halk bilimi, Halk inanışı, vefk, büyü, tılsım