Radyo Tiyatrosunda Anlatıbilim: Reşat Nuri Güntekin’in “Yaprak Dökümü” Eserinin Greimas’ın Eyleyensel Örnekçesine Göre Çözümlenmesi

Authors : Serhat TOPTAŞ, Fikret YAZICI

Pages : 20-42

Doi:10.33692/avrasyad.1255854

View : 91 | Download : 82

Publication Date : 2023-09-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın ilk aşamada anlatı bilim kavramı ve yapısalcılık kavramının gelişme evreleri sunulmuştur. İkinci aşamasında ise Greimas’ın Eyleyensel örnekçesine göre Reşat Nuri Güntekin’in 1968 yılında yazdığı radyo tiyatrosu oyunu olan “Yaprak Dökümü” eserinin çözümlemesi yapılmıştır. Model herhangi bir anlatıda eylemde bulunan karakterlerin hangi konumda olduklarını ve anlatı boyunca değişimlerini açıklayan çözümleme yöntemi olmasından dolayı bu çalışmaya uygun bulunmuştur. İlk defa bir radyo tiyatrosu, Greimas’ın Eyleyensel örnekçeye göre çözümlenmiş ve karakter değişimleri incelenmiştir. Bu nedenle radyo oyunları alanında çalışma yapmak isteyenler için referans bir çalışma olması açısından önemlidir. Anlatıdaki olayların ilerlemesi için eylem ve çatışma gereklidir. Bunun temelini de karakterlerin eylemleri oluşturur. Bu doğrultuda anlatı çözümlemesinin amacı, ana karakterin eylem aşamasındaki değişimlerini ifade etmek ve çatışmalar sonucunda ana karakterin ve etrafında bulunan yan karakterlerle yeniden şekillenen ilişkilerini incelemektir İlk aşamada Greimas’ın Eyleyensel örnekçesine göre çözümleme yapılmış ve öyküde bir başlangıç durumu olmasına rağmen öykünün temel bir eksiklikle başladığı ve özne konumunda olan eyleyenlerin bu temel eksikliği gidermek için eyleme geçtiği saptanmıştır. Bu eylemler sonucunda karakterlerin yaşamındaki değişimler Greimas’ın Eyleyensel örnekçesine göre açıklanmıştır. İkinci aşamada ise anlatı düzeyinde metin “Eyletim, Edinim, Edim ve Yaptırım” şeklinde dört kesite ayrılarak karakterlerin bu aşamalarda ne ölçüde yer aldığı ve bu durumun anlatının geneline ve karakterin kendi hayatlarına etkileri sunulmuştur.
Keywords : Anlatıbilim, Radyo Tiyatrosu, Eyleyensel Örnekçe Oyun, Algirdas Julien Greimas