GÖKTÜRKLERİN VE SAKALARIN BAŞKENTİ: ALTIN DAĞ

Authors : Fatih Şengül

Pages : 280-296

Doi:10.33692/avrasyad.1483211

View : 56 | Download : 36

Publication Date : 2024-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Birinci Göktürk devletinin Bumin Kağan tarafından kurulmasını takip eden dönem içerisinde devletin batı kanadı kardeşi İstemi Han tarafından yönetilmeye başlanmış idi. İstemi Han batı yönünde devleti genişletmiş ve Maveraünnehir bölgelerine kadar olan sahaları ele geçirmişti. Tarihi kaynaklarda Batı Göktürklerin başkentinin adı Ming Bulak olarak geçmektedir. Son yapılan araştırmalar Ming Bulak isimli sahanın ile günümüzde Güney Kazakistan’ın Kırgızistan ile birleştiği noktadaki Jambıl vilayetinin Merke ilçesine 60 km. uzaklıkta yer alan Miŋ Bulak olduğunu kanıtlamıştır. Bizanslı yazar Menander Bizans elçisi Zemarchos’un mahiyetindeki heyet ile birlikte İstemi Han’ın sarayını ziyaret ettiğini ifade etmekte ve bu ziyaret ile alakalı verdiği bilgiler arasında coğrafi yer adı olarak Ektağ ismi geçmekte ve Menander Ektağ adını Türklerin Altın Dağ adını verdikleri dağ kitlesi ile ilişkilendirmeye çalışmaktadır. Bir başka Bizanslı yazar Thephylactos Simocattes ise Bizans imparatoru Maurice’ye Göktürk kağanından gelen mektubu zikrederken Altın Dağ isimli dağı zikreder. Bu makalede Menander ve Thephylactos Simocattes tarafından zikredilen Altın Dağ adlı coğrafya Sakaların Büyük İskender ile mücadelesini anlatan Şu Destanı’nda geçen Altun Kan isimli coğrafya ile ilintilenmektedir. Cho-Shu ve Sui-shi isimli Çin kaynaklarında geçen Göktürklerin atalarının yurdunun bulunduğu muhitle alakalı sunulan bilgiler ışığında Türklerin cedlerinin yurdunun Kazakistan’daki Tasmola arkeolojik kültür sahası olarak teşhis edilmiş ve Türkler ile Sakalar arasında deliller ortaya konulmuştur. Bu çalışma bu türden bir görüşü teyit edecek cinsten Batı Göktürk Devleti’yle ilintili olaylar bahsedilirken ismi geçen Altın Dağ isimli dağın esasen Göktürklere intikal etmiş Saka kökenli bir adlandırma olduğu gerçeği üzerinedir.
Keywords : İskitler, Göktürkler, Altın Dağ, Şu Destanı, Menander