BAĞLAMINDAN KOPUK SÖYLEMLER: CİNSİYET AYRIMCILIĞININ YAZINSAL METASTAZLARI

Authors : Didem Tuna Küçük

Pages : 364-390

Doi:10.33692/avrasyad.1524391

View : 39 | Download : 60

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Murathan Mungan, okuduğu öykülerden derlediği Kadınlığın 21 Hikâyesi (2004) adlı seçkiden, kadınların ömür boyu içinde bulundukları çeşitli durumların, kendilerini sürekli bir erkek üzerinden tarif etmenin ağır ve uzun yolunun ve ilişkilerin eşitsiz aritmetiğinin bir ifadesi olarak söz eder. Toplumsal cinsiyet rolleriyle dayatılmış sömürüyü, öğrenilmiş çaresizlikleri ve kimi zaman da direnişleri anlatan bu öykülerin tümü aslında tanıdık yaşantılardan geçmektedir zira toplumsal denklemleri oluşturan, belirleyen ya da ifşa eden göstergeler her yazınsal metne ister istemez açık ya da örtük olarak aksetmiştir. Böylelikle söylemden eyleme ussal olmayan ancak normalleştirilmiş yaşantılar yaşamdan yazına taştığı gibi, bir zaman gelip çözümlendiğinde yaşama yönelik öğrenmelere evrilir. Bütünceyi oluşturan 21 öykü, farklı uzamlarda yazılmış, okunmuş, çevrilmiş ve erek metinler üzerinden yeni okumalara açılmıştır. Öykülerin ortak özelliği, kadınlara ait ya da yönelik söylemler içermeleridir; seçki içinde yer almalarının ön koşulu da bu olmuştur. İdeal bir iletişimde olduğu gibi yazınsal metinde de söylem, üreticisi ve bağlamı dikkate alınarak çözümlenir, ancak cinsiyet ayrımcılığının kronikleştiği bir dünyada dil de bağlamlardan bağımsız olarak politik ve stratejik etkenlerle şekillenmektedir. Bu çalışmada kadına yönelik erkek şiddeti toplumsal bir olgu, bununla iç içe geçmiş çeşitli kadınlık durumları ve etiketleri ise toplumsal birer kurgu olarak ele alınmaktadır. Sonuç olarak, yazınsal yapıtın özel bir ifşa ya da pekiştirme gündemi bulunmasa dahi, kadınlığa dair söylemlerin bağlamlarından kopuk olarak okunmaları halinde bile kadim ezberler ve ayrımcılık pratikleri doğrultusunda ortak anlamlamalara yönelebilecekleri ortaya koyulmaktadır. Bu noktada yazınsal yapıtın “[a]kıp gideni durup görmemizi sağlayacak olan bir atmosfer yaratm[a], bir dünya kurm[a], [ö]ğrenmiş gözlerle bize hayatı yeniden iade etm[e]” (8) işlevi de bir kez daha gün yüzüne çıkmaktadır.
Keywords : Kadınlığın 21 Hikayesi, cinsiyet ayrımcılığı, toplumsal cinsiyet, kadına yönelik erkek şiddeti, kadınların etiketleri