GELENEKSEL MİMARİ UNSURU OLARAK HAMAMLARIN TÜRKÜLERDEKİ SEMBOLİK GÖRÜNTÜSÜ

Authors : Dilek Türkyılmaz

Pages : 107-124

Doi:10.33692/avrasyad.1572765

View : 90 | Download : 76

Publication Date : 2025-03-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Türküler toplumsal yaşantıyı, kültürel değerleri ve tarihsel birikimi yansıtan önemli sözlü kültür ürünleridir. Türk kültüründe hamamlar ise sadece yıkanma için kullanılan mekânlar değil, aynı zamanda sosyal etkileşimlerin ve ritüellerin merkezi olarak önemli bir yer tutar. Dolayısıyla, türkülerde hamam motifinin işlenmesi, bu mekânların toplumsal hayattaki çok yönlü işlevlerini ve kültürel sembolizmini ortaya koymaya yardımcı olur. Bazı türkülerde hamam(yolu), âşıkların ilk kez karşılaştığı veya buluştuğu yerler olarak tasvir edilirken, bazılarında da hamam, geleneksel ritüellerin gerçekleştirildiği mekânlar olarak betimlenir. Bu tür kullanımlar, hamamların türkülerde aşk, özlem ve kadın güzelliği gibi temaların işlendiği sembolik mekânlar olarak karşımıza çıktığını gösterir. Türkülerde hamam, hem fiziksel, hem de sembolik anlamlar taşır. Sosyal sınıf farklarının, kadın-erkek ilişkilerinin ve bireysel özgürlüklerin teması olarak da hamam motifinin türkülerde işlendiği görülür. Bu çalışmada, hamamların türkülere nasıl yansıdığı, TRT Türk Halk Müziği repertuarındaki örnekler üzerinden incelenecektir. Bu amaçla, Repertükül adlı internet sitesindeki külliyat temel alınmış ve repertuar numaraları referans olarak kullanılmıştır. Analizler sonucunda, Türk halk türkülerinde hamamların sadece mimari yapılar olarak değil, aynı zamanda sosyal, kültürel ve duygusal anlamlarla yüklü yaşam alanları olarak tasvir edildiği tespitinde bulunulmaya çalışılacaktır. Geleneksel mimarinin önemli bir parçası olan hamamların, türkülere günlük yaşamın ve toplumsal ilişkilerin ve bazı ritüellerin bir sembolü olarak girdiği üzerinde durulacaktır. Böylelikle hamamların halk müziğinde sadece bir mekân olarak değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel değerlerin işlendiği bir mecra olarak önemli bir yer tuttuğu ve bu anlamda, hamamın türkülerdeki yerinin halkın sosyal yaşantısını anlamada önemli ipuçları sunduğu sonucuna ulaşılmaya çalışılacaktır. Bu çalışmada türkülerle ilgili yapılan analizler, yazarın kişisel değerlendirmelerine dayanmaktadır ve bu nedenle hata veya istisnalar içerebilir. Dolayısıyla, sunulan yorumların mutlak doğruluk taşıdığı varsayılmamalıdır.
Keywords : Türkü, Hamam, Geleneksel Mimari, Sosyal Hayat