LONDRA BÜYÜKELÇİSİ RÜSTEM PAŞA’NIN İNGİLİZ-ERMENİ İLİŞKİLERİNİ TAKİBİ (1885-1895)

Authors : Serap Taştekin

Pages : 163-185

Doi:10.33692/avrasyad.1577778

View : 88 | Download : 71

Publication Date : 2025-03-25

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Abdülhamit dönemi diplomasisinin önemli isimlerinden biri olan İtalyan asıllı Rüstem Paşa, Londra’da Büyükelçi olarak görev yaptığı on yıllık sürede Ermeni komite, dernek ve basın faaliyetlerini yakından takip etmiş, Osmanlı Devleti ve İngiltere arasında bu konuda yaşanan gelişmelerde etkin bir rol üstlenmiştir. İngiltere hükümeti, parlamento üyeleri ve muhalefetteki siyasetçilerle daima irtibat halinde olan Rüstem Paşa, Hariciye Nezareti’ne sık sık rapor vermek suretiyle Londra’da Ermeniler ile ilgili Osmanlı Devleti aleyhine sürdürülen faaliyetleri önlemeye çalışmıştır. Rüstem Paşa, komite çalışmalarının yanı sıra İngiltere’de meskûn Ermenilerin sosyal ve siyasi faaliyetleri ile ilgili takipte bulunmuş; bunların özellikleri ve Osmanlı Devleti’ni hedef aldığını tespit ettiklerini hem İngiltere Hükümeti hem de Hariciye Nezareti’ne düzenli raporlar halinde sunmuştur. Osmanlı Devleti aleyhinde yapılan yayınları da takibe alan Rüstem Paşa, İngiliz gazetelerinde çıkan aleyhte haberleri Hariciye Nezareti’ne raporlamış, bunların yayımlanmasına engel olmaya çalışmıştır. İngiltere’den Ermenilere yapılan silah yardımı konusunda da Rüstem Paşa’nın takibi dikkat çekicidir. Rüstem Paşa, Ermenilerin William Gladstone taraftarlarıyla irtibat halinde olduklarını bilmesine rağmen, bu kişiler İngiliz hükümeti tarafından korundukları için araştırmaları sonuçsuz kalsa da her türlü gelişmeyi Hariciye Nezareti’ne bildirmiştir. Sultan II. Abdülhamid’in İngiltere ile ilişkilere önem verdiği kritik bir dönemde Londra Büyükelçisi olarak görev alan Rüstem Paşa, Ermeni-İngiliz ilişkilerinde kişisel değerlendirmeleriyle Osmanlı Devleti’nin çıkarlarını ve Avrupa’daki imajını koruyucu rol oynamıştır.
Keywords : Rüstem Paşa, Ermeni Meselesi, İngiltere, Diplomasi, II.Abdülhamit