Phlomis grandiflora H. S. Thompson var. grandiflora ve Phlomis leucophracta P. H. Davis & Hub.-Mor. Taksonlarının Farklı Toplama Zamanlarına Ait Uçucu Bileşenleri

Authors : Güliz TÜRKMENOĞLU, Ayse Gul SARIKAYA, Hüseyin FAKİR

Pages : 145-151

Doi:10.31590/ejosat.616835

View : 27 | Download : 14

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Genellikle otsu ve çalı formunda, tek yıllık veya çok yıllık, gövdesi salgı tüylü, hoş kokulu ve çoğunlukla dört köşeli bir yapıya sahip tıbbi-aromatik bitkilerden oluşan Lamiaceae familyasının en fazla tür sayısına sahip olan cinslerinden bir tanesi olan Phlomis cinsi, ülkemizde doğal olarak yayılış göstermektedir. Phlomis türlerinin yapraklarının kenarları tırtıklı olup, karşılıklı olarak dizilmiş, bitki yüzeyini kaplayan tüyler yıldız şeklinde ve çiçekleri mor, pembe, beyaz veya sarı renklidir. Halk arasında Phlomis türlerinin yaprakları ve çiçekleri iştah açıcı, antialerjik, idrar söktürücü, ishal kesici, gaz giderici, mide rahatsızlıklarına karşı, ağrı kesici, antidiabetik bitki çayı ve tonik olarak kullanılmaktadır. Akseki (Antalya) yöresinden 2018-2019 yılı vejetasyon dönmelerinde Phlomis grandiflora H. S. Thompson var. grandiflora ve Phlomis leucophracta P. H. Davis & Hub.-Mor. taksonlarına ait örnekler çiçeklenme öncesi (Nisan) ve çiçeklenme dönemi (Haziran) olmak üzere 2 farklı dönemde toplanarak, SPME (katı tabanlı mikro ekstraksiyon) yöntemine göre uçucu bileşenler gaz kromatografisi kütle spektroskopisi (GC-MS) yardımı ile tespit edilmiştir. Uçucu bileşenlerin tanımlanmasında Wiley, NIST Tutor ve FFNSC kütüphaneleri kullanılmıştır. Phlomis grandiflora H. S. Thompson var. grandiflora'da çiçeklenme öncesi (Nisan) dönemde ve çiçeklenme döneminde (Haziran) 36 farklı bileşen tespit edilmiş olup, ana bileşenler cis-Ocimene (%9,89; %10,84), α-Cedrene (%33,10; %38,06) ve .α.-Cubebene (%12,08; %13,82) olarak bulunmuştur. Phlomis leucophracta P. H. Davis & Hub.-Mor.'da çiçeklenme öncesi (Nisan) dönemde 38 adet ve çiçeklenme döneminde (Haziran) 33 adet farklı bileşen belirlenmiş ve ana bileşenler .α.-Pinene (%10,89; %11,59), Limonene (%22,48; %27,86% ve Caryophyllene (%25,11; %26,55) oranlarıyla saptanmıştır. Her iki Phlomis taksonunda da çiçeklenme döneminde ana bileşenlerin oranlarında artış gözlenmiştir. Belirlenen bu bilgiler ışığında bitkilerin yanlış toplanması nedeniyle oluşabilecek ekonomik kayıpların önlenmesi hususunda bilinçlenmenin sağlanacağı düşünülmektedir.
Keywords : Phlomis grandiflora H S Thompson var grandiflora, Phlomis leucophracta P H Davis Hub Mor, α Cedrene, Limonene, Akseki Antalya, çiçeklenme dönemi