İslam Öncesi Arap İnanç İkliminde Putçuluğun Toplumbilimselliği

Authors : Metin DOĞAN

Pages : 459-488

Doi:10.15745/da.978871

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Birçok toplum tarihsel süreç içerisinde inanç anlamında farklı eğilimlere sahip olmuştur. Bu makalenin amacı, İslam öncesi kabile ve klan yapılanması içerisindeki Arapların da içinde bulunduğu toplum tiplerinin farklı şekillerde ve zaman dilimlerinde totemizm, fetişizm, natürizm ve animizm gibi sistemleri tecrübe etmiş olup olmadıklarına genel hatlarıyla bakmaktır. Aynı şekilde İslam öncesi Arapları, kendilerini diğer toplum tiplerinden ayıran özellikleri ve kadim zamanlardan beri yaşadıkları hem tek ilahlı dinleri hem de putperestliği irdelemektir. Araştırmamızda İslam’a kadar son temsilcisi “haniflik” olan tek ilahlı din algısının, İslam öncesi Arapların dini tecrübelerine yaşam biçimlerini derinden etkileyecek kadar sirayet etmiş olduğu ve dolayısıyla İslam öncesi Arapların putperestliği Haniflikte olduğu gibi, hiç bir zaman tek ilahlı dinin dejenerasyonundan bağımsız olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda Hanif de kadim ilahi dinlerin kaderini paylaşmış, cemaatleşme olgusu gerçekleşemeden, yani Hanif dini tecrübesi inananları tarafından sosyal boyutuyla paylaşılamadan putperestliğin baskısıyla karşı karşıya kalmıştır. Fakat gerek pagan tapınışların gerekse Hanifliğin dini tecrübesine ilişkin tarihsel verilerin sınırlı olması problematik bir konu olarak araştırmanın zorluklarındandır. Çalışmamızda sorguladığımız diğer bir konu, Putperest Arapların putçuluklarının salt puta tapınan, ona kulluk gösterisini simgeleyen farklı ibadet biçimleri olarak görülemeyeceğidir. Nitekim bu putlar, başta “yüce varlık Allah” olmak üzere, cinleri, melekleri ve diğer soyut varlıkları da içine alan bir tanrılar panteonunun yeryüzündeki sembolleri olarak somutlaştırılmıştır. Aynı zamanda tanrısal varlıklar olmaları nedeniyle de onlardan, bir tanrıdan istenecek her tür görevi yerine getirmeleri beklenmiştir. Bu anlamda putlar işlevseldirler ve onlara günlük rutin işlerin yürümesinden bireysel ve sosyal gereksinimlerin karşılanmasına, şifa kaynağı olmalarından yüce varlıkla irtibat aracı olma fonksiyonlarına kadar her açıdan sorumluluk yüklenmiştir.
Keywords : Put, İslam Öncesi, Pagan, Sembol, Sembolleştirme