TÜRKİYE’DE DİN SOSYOLOJİSİ GELENEĞİ VE KURUMSALLAŞMA SÜRECİNE GENEL BİR BAKIŞ: CUMHURİYET DÖNEMİ ÖRNEĞİ

Authors : Yusuf Yaralioğlu

Pages : 629-656

Doi:10.15745/da.1350578

View : 149 | Download : 324

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Auguste Comte, Max Weber, Karl Marx, Emile Durkheim gibi sosyolojinin ve aynı zamanda din sosyolojisinin öncüleri Kıta Avrupası’nda yaşanan ‘kültürel, siyasal ve ekonomik devrimlerin’ getirdiği değişimleri din kurumunu dikkate alarak analiz etmişlerdir. Ele aldıkları konular ve ürettikleri kavramlar Kıta Avrupası dışında akademik araştırmalar yürüten Türk sosyologlarını etkilemiştir. Nitekim Osmanlı Devleti, akabinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’ni tecrübe eden Türk aydınları, devrimin sosyolojik çıktıları itibariyle din ve toplum ilişkilerine dair zengin bir alan bulmuştur. Bu çerçevede din sosyolojisi disiplininin Kıta Avrupası’ndaki birikimini ve yöntemsel çalışmalarını Türkiye’ye taşıyan sosyologların, sembolleşmiş düşünceleri üç temel döneme ayrılarak incelenebilir. Çalışmanın amacı sembol temsilcilerin ürettiği kavramsal çerçeveler ve katkılarını açıklayarak din sosyolojisi disiplininin kurumsallaşma sürecini üç temel süreçte ele almaktır. Nitekim Cumhuriyet dönemi din sosyolojisi disiplininin kurumsallaşma sürecinin ele alınması alana dair tarihsel bir perspektif adına önemlidir. Çalışma, Cumhuriyet dönemi hazırlık, kurumsallaşmış ve yerel literatürün oluşması bağlamında üç temel dönemde din sosyolojisi teorisyenlerinin görüşleri esas alınarak oluşturulmuştur. Prens Sabahattin, Ziya Gökalp, Mümtaz Turhan, Erol Güngör, Şerif Mardin, Mehmet Taplamacıoğlu ve Ünver Günay gibi isimlerin bu süreçteki katkılarını konu edinmiş ve üçüncü dönemde yeni literatürün oluşması incelenmiştir. Daha pek çok din sosyoloğu olmasına rağmen farklı sosyoloji ekollerini temsilen bu isimlerle yetinilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler dokümantasyon tekniği ile elde edilmiştir.
Keywords : Din sosyolojisi, Türkiyede Din Sosyolojisi, Cumhuriyet Dönemi, Kurucu Din Sosyologları, Kurumsallaşma