Türetim ve Çekimin Sınırsız Aralığında Çatı Eklerinin Türü: Bulanık Küme Kuramı Çerçevesinde Bir İnceleme

Authors : Turgay Sebzecioğlu

Pages : 13-32

Doi:10.48147/dada.1538481

View : 44 | Download : 44

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Mantık eksenli İkili Mantık Dizgesi (Binary Logic System), diğer bilim dallarında olduğu gibi, dilbilgisine yönelik sınıflandırmalarda da içkin olarak yer almaktadır. Ne var ki, insan zihninin bilişsel süreçlerinde gerçek dünyaya ilişkin sınıflamalar kesin ayrımlarla işlemlenmez. Birçok değişkene bağlı olarak gerçeklik, doğrusal olmayan geniş bir değerler yelpazesi üzerinde bulunur. Bulanık Küme Kuramı (Fuzzy Set Theory), ikili mantığın aksine gerçekliği ve insan zihninin gerçekliği algılamaya yönelik sezgisel süreçlerini matematiksel göstergelerle betimlemiş, 0-1 arasına sonsuz sayıda önerme koyarak incelediği kümeleri derecelendirmiştir. Bu çalışmada, Bulanık Küme Kuramı çerçevesinde çatı eklerini türetim ve çekim ekleri olarak ayıran sınıflandırmalara karşı ara seçenekler önerilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda eklerin türünü belirlemeye yönelik zorunluluk, yaygınlık, sözdizimsel bağıntı, yeni kavram, anlamsal düzenlilik, eklenik işlev, tabana yanaşıklık, tekrarlanma, dilbilgisel yitim, erişilebilirlik, soyut anlam olmak üzere on bir ölçüt kullanılmıştır. Çatı eklerinin on bir ölçütten birinde yalnızca türetim, beşinde yalnızca çekim, diğer beş ölçüte göre ise hem türetim hem de çekim özelliği gösterdiği gözlenmiştir. Çıkan sonuçlar Bulanık Küme Kuramına göre çözümlenmiş, sonuçta çatı eklerinin türetim eki olma derecesi yaklaşık %31.8, çekim eki olma derecesi ise yaklaşık %68.2 olarak bulunmuştur. Buna göre çatı eklerini türetim ya da çekim eki olarak etiketlemenin yetersiz olduğu, çekim eki özelliğinin daha yüksek olmasından dolayı çekimsi ek olarak adlandırmanın daha doğru olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : bulanık mantık, Bulanık Küme Kuramı, Türkçenin biçimbilimi, çatı ekleri, türetim eki, çekim eki