HANEFÎ MEZHEBİNE HİNTLİ BİR YORUM: FERÂİZİYYE HAREKETİ

Authors : Ahmet AYDIN

Pages : 457-478

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hint alt kıtasında 18. yüzyıldan itibaren hadis-fıkıh merkezli tartışmaların yoğunluğu giderek artmış, Hanefî mezhebinin hâkim olduğu bu coğrafyada mezhebin görüşlerinin hadise dayalı delillerinin tartışılması ve sahih hadis kitaplarına arz edilmesine yönelik eğilimler ortaya çıkmıştır. Bâbürlü Devleti’nin yıkılması ile Hint-İslam toplumunu bir arada tutmak ve eğitmek amacıyla ortaya çıkan cemaatler arasında furûʻ-i fıkha dair ortaya çıkan tartışmalar birbirini tekfir edecek dereceye kadar ulaşmıştır. Bu dönemde modernizmin tesiri ile sadece Kur’ân’ın hükümleri ile ameli savunan Ehl-i Kur’ân hareketi Hint alt kıtasında kabul görmeye başlamış, Yemenli ihyâ önderi Şevkânî’nin görüşleri bir taraftan alt kıtada yayılırken diğer bir taraftan Vehhâbilik farklı bölgelerde etkisini arttırmıştır. Bu çalışma 19. yüzyılda Bengal’de Hacı Şeriatullah önderliğinde ortaya çıkan ve Vehhâbîliğin tesirinde kalmış bir hareket olan Ferâiziyye’yi fıkıh ilmi merkezinde incelemeyi hedeflemektedir. Kendilerini Hanbelî geleneğinin takipçisi olarak gösteren Vehhâbîler’in görüşlerine meyletmekle birlikte Hanefî mezhebine müntesip olduklarını söyleyen Ferâiziyye mensuplarının ortaya çıkardıkları bu sentez çalışmanın mevzuunu teşkil etmektedir. Zira Vehhâbîlik tarihi bakımından da öncesinde bir benzeri bulunmayan Hanefî-Vehhâbî bir çizginin özel bir yerinin bulunduğu söylenebilir.
Keywords : Ferâiziyye hareketi, Hanefî mezhebi, Vehhâbîlik, Hint alt kıtası