‘SOSYOLOJİK’ OKUMA YAKLAȘIMIYLA HOCA AHMED YESEVÎ

Authors : EJDER OKUMUȘ

Pages : 169-190

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2016-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Hoca Ahmed Yesevî insert ignore into journalissuearticles values(1093-1166?);, aklı ve felsefesiyle Türkleri, Müslümanları ve bütün dünyayı etkileyen İslâm medeniyet düşünürü Fârâbî insert ignore into journalissuearticles values(872-950?); ile aynı topraklarda doğup yetişmiş ve âdeta Fârâbî’yi tamamlarcasına tasavvufî yönüyle aynı şekilde Türkleri, Müslümanları ve bütün dünyayı etkileyebilmiş bir gönül insanıdır. İslâm tasavvuf geleneğinin ana damarlarından birinin kurucu aktörü olan Hoca Ahmed Yesevî’nin düşüncelerinde, toplumla iletişim kurma yönteminde ve dini topluma öğretme tarzında bir tür ‘sosyolojik’ okuma yaklaşımı gözlemlenebilir. Bu sosyolojik bakış, Dîvân-ı Hikmet adlı eserinde yer yer görülse de asıl onun toplumla kurduğu ilişki biçiminde kendisini göstermekte, tezahür ettirmektedir. Onun Türkistan’da Türk toplumuna İslâm’ı sunma, öğretme, anlatma tarzında söz konusu bakışı veya yaklaşımı görmek mümkündür. Sözlü kültürün hâkim olduğu Türk toplumuna İslâm’ı basitleştirip anlaşılır kılarak ve hoşgörü anlayışı içinde öğretme çabası dikkat çekmektedir. Bir gönül insanı olarak Yesevî’nin çağını aşıp bugünlere mesajını ulaştırabilmesinde de aslında onun bu sosyolojik okuma yaklaşımının önemli bir etkisi vardır. Bu çalışma, Hoca Ahmed Yesevî’de sosyolojik okuma yaklaşımını anlamayı ve bu yaklaşımın anlaşılmasına katkıda bulunarak Yesevî’nin sosyal olay ve olgulara bakış tarzını dikkatlere sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Hoca Ahmed Yesevî, Sosyolojik okuma, İslâm, Türkistan, Yesevîlik