DİNÎ MÛSİKÎ FORMU OLARAK MEVLÎD VE DOBRUCA BESTELİ MEVLÎDİ

Authors : Fatih KOCA

Pages : 155-182

View : 12 | Download : 13

Publication Date : 2019-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât isimli mevlîdi, yazıldığı  tarihten itibaren hem Anadolu hem de Balkan coğrafyasında büyük ilgi görmüş; bazen irticâlen bazen de bestelenerek okunmuştur. Mevlîd, her iki coğrafyada salt okunmakla kalmamış; Müslümanların sıkıntılara maruz kaldıkları dönemlerde hayatlarına yön veren sosyolojik bir olgu olarak karşımıza çıkmıştır. Hatta bazı dönemlerde Müslümanlar, dinlerini ve kimliklerini mevlîd ile muhafaza etmişlerdir. Unutulmaması ve yeni nesillere aktarılması hususunda da mevlîd, bazı bölgelerde bestelenmiş, müzikal olarak hâfızalara yerleşmiştir. Bu bestelerden birisi de Romanya Dobruca Bölgesi’nde toplu olarak okunmakta olan Romanya Tatarları ve Türkleri’nin besteli  evlîdidir. Bestenin kim tarafından yapıldığı bilinmemekle beraber kadîm olduğu açıktır. Bestedeki bazı melodik motifl er, eserdeki bazı bölümlerin eserin yazıldığı dönemde bestelendiğini; bazı bölümlerin de daha sonraki yıllarda bu besteye eklendiği ihtimalini karşımıza çıkarmıştır. Dolayısıyla bu konu çalışmada irdelenmiş ve bu bilgiler ışığında  eğerlendirmeler yapılmıştır. Mevlîd’deki bazı bahirlerin birleştirilerek okunduğu Dobruca Besteli Mevlîdi, Romanya Tatarları ve Türkleri’ne has okunan gülbank, dua, salavât ve ilâhiler ile  tertîp edilmiştir. Bu eserin müzikal analizi tarafımızca yapılmış; notaya aktarılarak istifadeye sunulmuştur. Nitekim bu coğrafyada her yaştan insanın hâfızasında olan Dobruca Besteli Mevlîdi, bölgede hâlen okunmakta, birlik ve beraberliğin bir nişânesi olarak toplumdaki canlılığını korumaktadır.
Keywords : Süleyman Çelebi, Mevlîd, Dobruca, Tatar, Dinî Mûsikî