ESMÂ-AHKÂM (VA‘ÎD) MESELESİ VE EBÛ MANSÛR EL-MÂTÜRÎDÎ İLE HÂKİM EL-CÜȘEMÎ’NİN GÖRÜȘLERİNİN MUKAYESESİ

Authors : Fikret SOYAL

Pages : 685-713

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2019-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu  makalede,  kelâm  kaynaklarında  geçen  “esmâ  ve ahkâm” konusu bağlamında va‘îd ilkesiyle hareket eden Mu‘tezilî kelâm bilgini ve  mezhebin  son  temsilcilerinden olan Hâkim el-Cüşemî’nin görüşleri ile Mâtürîdî’ninki karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir. İki düşünürden hareketle mezhep algısına ilişkin farklılıkların nasıl izah edileceğine dikkat çekilecektir. Büyük günahın hükmüyle alakalı yaşanan ilk dönem tartışmaları kapsamında, kelâm ekollerinin  yaklaşımlarının  ve  görüşlerinin  imân,  küfür, şirk, amel vb. gibi kavramlara ilişkin yansımalarına vurgu yapılacaktır. Makalede Mu‘tezile ekolünün söz konusu problemi “va‘îd” anlayışı çerçevesinde yorumladığı gösterilmeye  çalışılacaktır.  Bu  yaklaşım,  Mu‘tezile’nin inanç ilkelerini oluşturan “Usûl-i hamse” içinde yer alan “el-menzile  beyne’l-menzileteyn”  ve  “adâlet”  ilkeleriyle de  uyumlu  olduğu  kaydedilecektir.  Mâtürîdî,  “esmâ- ahkâm” başlığını kullanmasa da meseleyi ciddi bir şekilde tartıştığı ve bu anlamda Mu‘tezile’ye çeşitli eleştiriler yönelttiği görülecektir. Cüşemî’nin ve Mâtürîdî’nin yaklaşımları birlikte değerlendirilirken kelâm kitaplarında genellikle sem’iyyât bölümünde “esmâ ve ahkâm” başlığı altında  tartışılan  problemlere  yer verilecektir.
Keywords : Kelâm, Mâtürîdî, Cüşemî, Esmâ ahkâm