İMAM MÂTÜRÎDÎ’NİN ANADOLU TASAVVUF KÜLTÜRÜ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Authors : Ömer ÖZGÜL

Pages : 893-907

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2019-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bugün Özbekistan’ın sınırları içinde bulunan Semerkant’ta doğan ve Türkler’in İslâmlaşma sürecinde yaşayan Mâtürîdiyye mezhebinin kurucusu İmam Mâtürîdî’nin, mütekellim, müfessir ve fakîh kimliğinin yanında bazı kaynaklarda tasavvufî yönüyle de ilgili bir takım kayıtlara rastlanmaktadır. İmam  Mâtürîdî’nin   özellikle   zât-sıfat   meselesine dair   yorumu   vahdet-i   vücûd   telakkisi   açısından önem arz etmektedir. Mutezile, Allah’ın sıfatlarını kabul etmezken, İmam Mâtürîdî Allah’ın sıfatlarının bulunduğunu, Allah’ın zâtının aynı olmamakla birlikte zâtından ayrı olmadıklarını da söyleyerek daha sonraları Ahmed Yesevî’nin   tasavvuf   anlayışına   tesir etmiştir. Bu   kelâmî   yorumun Anadolu sûfiliğinin   vahdet-i vücûd telakkisine uygun düşmesi, sûfîlerin insana ve yaratılmışlara karşı büyük bir sevgi ve hoşgörüyle yaklaşmasına zemin hazırlamıştır. Dolayısıyla kitâbî İslâm’ın teşekkülünde büyük bir rol oynayarak Türkler’in İslâmlaşma sürecine katkı sunan İmam Mâtürîdî’nin Anadolu’nun İslâmlaşmasında da fikrî yönden büyük payı olduğu söylenebilir. Bu çalışmada İmam Mâtürîdî’nin yetiştiği Semerkant’ta hâkim olan tasavvuf kültürünün onun çok yönlü ilmî şahsiyeti üzerindeki izleri yanında onun fikirlerinin Anadolu sûfîliğine etkileri tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Mâtürîdî, Ahmet Yesevî, tasavvuf, Anadolu, Semerkand