MOLLA SADRÂ’DA VÂCİBÜ’L-VÜCÛD’UN İSPATINDA BURHAN-I SIDDIKÎN

Authors : Sedat BARAN

Pages : 205-224

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2020-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Mümkün varlıkları aracı kılmadan Vâcibü’l-Vücûd’un  varlığını ispatlama çabalarının bir sonucu olan sıddıkîn  burhanı ilk defa Müslüman filozoflar tarafından dillendirildi.  İbn Sînâ insert ignore into journalissuearticles values(ö. 428/1037); da Fârâbî’nin etkisiyle yeni bir  burhan açıkladı ve buna sıddıkîn adını verdi. Molla Sadrâ insert ignore into journalissuearticles values(ö.  1050/1641); varlığın asaleti ilkesini mutasavvıflardan, teşkîk  ilkesini de Sühreverdî’den iktibas ederek yeni bir sıddıkîn  burhanı dillendirdi. Bu burhanın, varlığın asaleti, basîtliği/  yalınlığı, teşkîkî ve ma’lûlün illete ihtiyacı olmak üzere bazı  öncülleri vardır. O, bu öncülleri açıkladıktan sonra teselsüle  ihtiyaç duymadan Vâcibü’l-Vücûd’un varlığını ispatlar.  Onun burhanı diğer sıddıkîn burhanlarına nispetle bazı üstün  özelliklere sahiptir. Öncelikle bu burhan varlığın asaleti ilkesi  üzerine bina edildiğinden dayanağı varlık kavramı değil,  varlığın nesnel hakikatidir. İkincisi bu burhan Vâcibü’l-  Vücûd’un zâtını ispatlamakla birlikte Vâcibü’l-Vücûd’un  birliğini ve kemâlî  sıfatlarını ispatlar. Üçüncüsü bu burhana  göre mümkün varlıklar hiçbir aracı olmadan Vâcibü’l-  Vücûd’a bağımlı olduklarından burhanın açıklanmasında  teselsül ve kısır döngüden yararlanma ihtiyacı yoktur.  Molla Sadrâ’nın teselsül ve kısır döngüden de yararlanarak  Vâcibü’l-Vücûd’un varlığını ispatladığı burhanlar da vardır.  Molla Sadrâ bu burhanıyla hem Vâcibü’l-Vücûd’un varlığını  ve hem de onun kemâlî sıfatlarını ispatladığını iddia eder. Bu  çalışmada bu iddia incelecek ve ispat-ı vacip meselesinde  Molla Sadrâ’nın ne gibi yenilikler getirdiği ele alınacaktır
Keywords : İslam Felsefesi, Vâcibül Vücûd, Varlığın Asaleti, Varlığın Teşkîki, Molla Sadrâ