İSLÂM VE BATI KÜLTÜRÜ AÇISINDAN KENT, MUAŞERET VE UYGARLIK İLİŞKİLERİ

Authors : Nureddin NEBATİ

Pages : 329-352

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2020-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :“Barış içinde bir kamusallık” anlamına gelen muaşeret kavramı farklı tarihsel ve kültürel bağlamlarda yeni içerikler de üretmiştir. Uygarlık, muaşeret ve kent kavramı arasında özsel bir ilişki bulunmaktadır. Hem İslâm kaynaklarında hem Batı’da medenilik, nezaket ve adab-ı muaşeret şehirler ile ilişkilendirilmiştir. Batının sanayi öncesi kentlerinin en temel özelliklerinden birisi seçkinler ve halk yığınları arasındaki ayrımdır. Böyle bir yapıda “medeni davranış”la ilişkilendirilen muaşeret biçimleri seçkinlerin hegemonyası altındadır. Burjuva aydınların sarayla ilişkisi üzerinden topluma yayılarak genişleyen muaşeret adabı giderek milli bir biçim almıştır. Burjuvazinin egemen sınıf olmasının ardından tabana yayılan bu yeni toplumsal ilişkilerin billurlaştığı mekânlar modern kentler olmuştur. İslâm şehirleri, şehircilik tasavvuru ve yönetim yaklaşımı olarak Medine tecrübesini model almıştır. İslâm şehirleri İslâmî muaşeret ahlakının temelini oluşturan kardeşlik, dayanışma, diğerkâmlık, adalet, ahlak gibi öğelerin merkezi olarak konumlandırılmıştır. Batı uygarlığını ilerlemeci bir yaklaşımla “son durak” olarak işaret eden medeniyet yaklaşımı, İslâm kültürü için söz konusu değildir. İslâm’ın vazettiği muaşeret yaklaşımının en olgun biçimi İslâm şehirlerinde gözlemlenmiştir.
Keywords : İslâm, Batı, Kent, Muaşeret, Uygarlık