HÜKMÜ KIYAS İLE SABİT OLAN FER’İN YENİ BİR KIYAS İŞLEMİNDE ASIL KABUL EDİLMESİ MESELESİ

Authors : Uğur Bekir DİLEK

Pages : 889-916

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2021-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Kıyas hakkında meydana gelen tartışmalardan birisi, hükmü Kur’ân, Sünnet veya icmâa kıyasla sabit olan bir fer’in, yeni bir kıyas işleminde asıl kabul edilerek ona kıyasla yeni bir fer’ hakkında hüküm konulmasının câiz olup olmayacağı meselesidir. Hükmü bu kaynaklardan birisiyle sabit olan asıl ile bu asla kıyasla hükmü sabit olan fer’ arasındaki illetle, bu fer’ ve bu fer’e kıyasla hükmü sabit olan diğer fer’ arasındaki illetin aynı olması durumunda, usulcülerin çoğunluğuna göre ikinci kıyas işlemi gereksiz bir uzatmadan ibarettir. Zira aralarında illet birliği bulunduğundan dolayı yeni fer’in, doğrudan hükmü nas veya icmâ ile sabit olan asla kıyas edilmesi mümkündür. Bu konuda asıl tartışma mevzuu, fer’den onun hükmünün kendisiyle sabit olduğu illetten başka bir illet çıkarılarak başka bir fer’in ona kıyas edilmesidir. Usulcülerin büyük çoğunluğu, bir hükmün iki illetle ta’lîl edilmesinin câiz olmadığını ve fer’den çıkarılacak yeni illetin geçerli bir illet olmadığını ileri sürerek bunu da câiz görmemişlerdir. Bu makalede bunun neden câiz olmadığı ortaya konulmuştur.
Keywords : İslâm hukuku, Şerî delil, Kıyas, Kıyasın rükünleri, Asıl, Aslın hükmü, Fer, Ferin hükmü