MECELLE ESBÂB-I MÛCİBE MAZBATASI BAĞLAMINDA MECELLE’NİN KÜLLÎ KÂİDELERİNİN KAYNAKLARININ TESPİTİ MESELESİ: KRONOLOJİK VE ANALİTİK BİR İNCELEME

Authors : Necmettin AZAK

Pages : 1073-1126

Doi:10.61304/did.1349156

View : 82 | Download : 58

Publication Date : 2023-09-25

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm hukukunun usul ve füru disiplinlerinde temelleri atılan kaideler, kavâid edebiyatı ile birlikte gelişmesini tamamlayarak müstakil bir yazım türüne dönüşmüş ve soyut hukukun temel prensiplerini oluşturmuştur. 19. yüzyılda başlayan kanunlaştırma hareketinin etkisiyle Osmanlı devletinde çeşitli hukukî alanlarda yürürlüğe giren kanunlarda kavâid-i külliyelerin etkisini gözlemlemek mümkündür. Mecelle’nin 2-100. küllî kaideleri çalışmamızın odak noktasını teşkil etmektedir. Mecelle mazbatasında ifade edilen kaynaklar bağlamında küllî kaidelerin kaynaklarının tespiti araştırmamızın ana çerçevesini oluşturmaktadır. Araştırma sürecimiz bu kaynakların tespitine ilişkin üç aşamalı bir yöntem izlemektedir: İlk adımda, Mecelle’deki maddelerin hangi kaynaklardan alıntılandığı tespit edilmiştir. İkinci adımda, bu kaynaklarda hangi Mecelle maddelerinin yer aldığı saptanmıştır. Üçüncü adımda, tespit edilen alıntılar kronolojik sıraya göre sıralanmıştır. Bu çalışma, kavâid-i külliyelerin gelişimini ve Mecelle’nin nasıl oluşturulduğunu anlamak için oldukça önemlidir. İbn Nüceym, Nâzırzâde, Hâdimî gibi İslâm hukukçularının ve fıkıh kitaplarının Mecelle üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Bu araştırma, Mecelle’nin kaynakları ve kavâid edebiyatının kanun metnine dönüşümü konularında önemli bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords : İslâm Hukuku, Kavâid i külliye, Mecelle, İbn Nüceym, Nâzırzâde, Hâdimî