İslâm Geleneğinde Anıtsal Mimarinin İlk Örneği: Kubbetü’s-Sahre

Authors : Zeyneb Arpacık

Pages : 1465-1494

Doi:10.61304/did.1541910

View : 60 | Download : 31

Publication Date : 2024-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Zengin bir geçmişe sahip olan İslâm mimarisinin ilk anıtsal örneği Kubbetü’s-Sahre, mimari zarafetinin yanı sıra erken dönem İslâm toplumunun sanatsal ve teknik yetkinliğini gözler önüne sermesi bakımından da büyük önem taşır. 7. yüzyılda Emevî Halifesi Abdülmelik b. Mervân tarafından inşa edilen yapı, içerdiği derin mesajlarla da dinî ve kültürel bir sembol olarak öne çıkmıştır. Kubbetü’s-Sahre’nin inşa gerekçeleri üzerine farklı görüşler ileri sürülmüş; yapı, bir yandan Müslümanların Mescid-i Aksâ’yı kutsal bir merkez olarak tanımalarını sağlarken, diğer yandan dönemin Bizans anıtlarıyla boy ölçüşen İslâmî bir sembol olarak yorumlanmıştır. Makale, Kubbetü’s-Sahre’nin yapılış amacının dinî ve siyasi saiklerle şekillendiğini, Bizans mozaikleri ve âyetlerle donatılan süslemeleriyle İslâm’ın gücünü ifade ettiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, yapının tasarımında bölgedeki Hıristiyan martyriumlarına özgü sekizgen plan ve kubbe kullanımının, İslâm mimarisi için yenilikçi bir örnek teşkil ettiği ifade edilmektedir. Kubbetü’s-Sahre, inşa edildiği dönemden Osmanlı’ya kadar geçen süreçte, farklı hükümdarlar tarafından restore edilmiş, Haçlılarca kiliseye dönüştürülmüş ve sonrasında yeniden İslâmî kimliğine kavuşturulmuştur.
Keywords : Sahre, Kubbetü’s-Sahre, Kudüs, Mimari, Sembolizm