Abdülvâhid b. Zeyd’in Hayatı, Zühd Anlayışı ve Tasavvuf Tarihindeki Yeri

Authors : Ahmet Arslan

Pages : 1051-1080

Doi:10.61304/did.1418520

View : 179 | Download : 170

Publication Date : 2024-09-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Abdülvâhid b. Zeyd, hicrî II. asırda yaşayan zâhidlerdendir. Kaynaklar, Hasan-ı Basrî’nin öğrencisi olan Abdülvâhid b. Zeyd’i sûfîlerin ve abidlerin şeyhi olarak tanıtmıştır. Râbia el-Adeviyye ve Utbetü’l-Gülâm gibi Basra’nın önemli zâhidlerinin ondan istifade ettiği rivayet edilmiştir. Abdülvâhid b. Zeyd’in Allah sevgisi konusunda fikir beyan etmiş olması ve ilk hankâhın öğrencisi tarafından kurulması, onun tasavvuf tarihindeki önemini gösteren diğer hususlardır. Abdülvâhid b. Zeyd’in düşünce fikir ve faaliyetlerine dair kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada Abdülvâhid b. Zeyd’in hayatı, hocaları, öğrencileri, zühd anlayışı ve tasavvuf tarihindeki konumunu ortaya koyma amacıyla, İslâm tarihi, hadis ricâl literatürü ve tasavvuf klasiklerinde onun hakkındaki bilgiler tespit edilerek değerlendirmeye tabi tutulmuştur. İnceleme sonucunda Abdülvâhid b. Zeyd’in ilk sûfî tarifini yaptığı, etrafında müridleri olan bir şeyh profili çizdiği, müridlerini riyâzete yönlendirdiği ve zikir halkaları hakkında fikir beyan ettiğine dair bulgular tespit edilmiştir. Bu bulgular, onun tasavvufun kurumsallaşmasına öncülük ettiğini göstermektedir.
Keywords : Tasavvuf, Zühd Dönemi, Basra, Abdülvâhid b Zeyd, Hasan ı Basrî, Râbia el Adeviyye