Klasik Arap Dil Metodolojisinde Hadislerle İstişhâd: Sîbeveyhi Örneği

Authors : Ramazan Kılıç, Mehmet Turan

Pages : 953-990

Doi:10.61304/did.1494112

View : 214 | Download : 181

Publication Date : 2024-09-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalenin konusu, İslâmî ilimler içerisinde önemli bir yere sahip olan hadislerin istişhâdı hakkındadır. Anlamı veya kuralı tayin etmede kullanılan kanıt niteliğindeki örneklere istişhâd adı verilir. Hicrî 2. yüzyıl başlarında Basra kentinde yaşayan bazı isimler, Arap dil kurallarının tespiti noktasında birtakım kıstaslar geliştirmişlerdir. Bu bağlamda Ebü’l-Esved ed-Düelî (ö. 69/688), İbn Ya‘mer (ö. 89/708 [?]), Abdullah b. Ebî İshâk (ö. 117/735), Îsâ b. Ömer es-Sekafî (ö. 149/766) ve Yûnus b. Habîb’in (ö. 182/798) birikimini eserleriyle günümüze ulaştıran ilk dilciler Halîl b. Ahmed (ö. 175/791) ve Sîbeveyhi (ö. 180/796) olmuştur. Arap nahvinin günümüze ulaşan ilk eseri olan el-Kitâb, dönemin hadis istişhâdına olan yaklaşımını anlama noktasında önemli bir yere sahiptir. Çalışmanın veri toplama sürecinde nitel araştırma yöntemi olan doküman analiz tekniğinden faydalanılmıştır. Literatürde bulunan hipotezler tümdengelim yöntemiyle incelenmiştir. Ulaşılan sonuçlara göre klasik dönem dil araştırmalarında istişhâd malzemesi olarak en az kullanılan kaynaklar hadis rivayetleridir. Tercih edilmeme ihtimaline karşılık az miktarda kullanılan hadisler ise teberrük (saygı) niteliğinde eserlerde yer almıştır.
Keywords : Arapça, Hadis, Sîbeveyhi, Halîl b Ahmed, İstişhâd, Kıyas, Semâ