Erken Dönem Eserlerinde Âm ve Hâs Kavramları Bağlamında Fıkıh Usulünün Kelâm İlmine Etkisi

Authors : Mehmet Sayğın, Mehmet Nezir Ceylan

Pages : 157-186

Doi:10.61304/did.1507614

View : 150 | Download : 109

Publication Date : 2025-03-21

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm âlimleri, Kur’an ve Sünnetteki ifadeleri metodolojik açıdan incelemiş ve kapsamlarına göre âm ve hâs olarak sınıflandırmışlardır. Ancak kelâm ekolleri bu kavramların varlığı konusunda farklı görüşler ortaya koymuştur. Bazı ekoller, Kur’an ve Sünnette âm kavramının bulunmadığını savunurken, bazıları bu kavramı yalnızca belirli konularla sınırlı olarak kabul etmiştir. Diğer bir grup ise âm ve hâs kavramlarının dilde mevcut olduğunu kabul etmiş ancak bu kavramların bağlamlarına uygun şekilde anlaşılması gerektiğini öne sürerek taʿmim ve tahsîs yaklaşımlarını eleştirmiştir. Bu makale, erken dönem kelâmî tartışmaların âm ve hâs çerçevesindeki teorik ve metodolojik temellerini ele almakta, kelâm ekollerinin bu kavramlar doğrultusunda geliştirdikleri görüşleri ve yaşanan fikrî dönüşümleri karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, fıkıh usulünün oluşumundan sonra kelâm doktrinlerinin metodolojik olarak birbirine yaklaştığı, alternatif yöntemler geliştiremedikleri için fıkıh usulünü kabul ederek çoğunluğun içinde eridikleri dolayısıyla bağımsızlıklarını yitirdiği tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Kelâm, Fıkıh usulü, İtikadî Fırkalar, Âm, Hâs