Kazak Türkçesinde –mIs

Authors : Nergis Biray

Pages : 35-54

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :"i-” fiilinin "-miş” eki almış şekli, yayımlanmış olan makalelerde Türkiye Türkçesi ve Türk lehçelerindeki kullanımı ve işlevleri bakımından ele alınmış, söz dizimindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Yazılarda ekin dolaylılık ve dolaylılık dışı kullanımları, dolaylılık işaretleyicisi oluşu, delile dayalılık açısından ifade ettiği anlam ve modal söz olarak kullanılabildiği konusu örneklerle tesbit edilmiş, bu değişkenlik çerçevesinde anlam yayılımları incelenmiştir. "İmiş”in cümlenin farklı yerlerinde kullanılabildiği, bunun da önemli veya yeni bilgiyi vurgulamak için yapıldığı da bu çalışmalarda belirtilen noktalardan biridir.Bu dil birimi, Kazak Türkçesinde "imis” şeklinde neredeyse hiç kullanılmamakta genellikle "–mIs” şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Yazıda öncelikle "–mIs”ın Kazak Türkçesindeki kullanımı, bu lehçeye ait gramerlerde nasıl ele alındığı ve hangi kelime çeşidine dâhil edildiği ele alınmıştır. "-mIs”ın Kazak Türkçesindeki kullanımı, yayımlanmış makalelerde ele alınan diğer lehçe ve ağızlardaki kullanımlarıyla kısmen benzerlik taşısa da söz dizimi içindeki yeri, işlevleri ve anlam yayılması bakımından farklılıklar göstermektedir. Yazıda Kazak edebî metinleri yanında günlük gazete ve dergilerden "-mIs”ın kullanıldığı örnek cümleler seçilmiş, bu cümlelerde "–mIs”, öncelikle kullanıldığı yere göre değerlendirilmiş, daha sonra da anlamına göre ele alınmıştır. Örnek cümleler üzerinde yapılan belirlemelerden sonra "-mIs”ın söz dizimi içindeki yeri ve işlevleri üzerinde değerlendirmeler yapılarak Kazak Türkçesinde hem gramatikalleşmiş şekliyle ek hem de enklitik (ek-edat) olarak kullanıldığı örneklerle gösterilmeye çalışılmıştır
Keywords : Kazak Türkçesi, mIs, ek fiil parçacığı, ek, pekiştirme kuvvetlendirme vurgulama, söz dizimi, enklitik ek edat