ESKİ TÜRK YAZITLARINDA ZAMAN ve MEKÂN KAVRAMI

Authors : Sergey Grigoryeviç Klyaštorny

Pages : 247-251

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2015-11-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Eski Türklerden söz eden ve onların yaşam biçimlerini tasvir eden ilk kaynak 6. yüzyıldan kalmış olan ve kuzey steplerinde yaşayan bu göçebe halkı "ilkel” olarak betimleyen Çin kaynağı Chou Shu’dur. Türklerin herhangi bir astronomik takvime yabancı oldukları ve zamanı otların renginden faydalanarak hesapladıkları söylenir. Sonraki etnolojik çalışmalar, ekonomik döngülerin değişimiyle bağlantılı halka özgü mevsimlik bir takvimin Orta Asya göçebeleri arasında kullanıldığını ortaya koymuştur. Bununla birlikte Eski Türklere ait epigrafik anıtlar, Türklerin zaman tespitinde çeşitli başka sistemlere de aşinalığını kanıtlamaktadır. İlk Türk Kağanlığından (551-630) kalan tek anıt olan Bugut’taki Soğdca yazıt (580’lerin başları) on iki yıllık döngüsel takvimin ("on iki hayvanlı” takvim) kullanımını doğrular. Yazıtta geçen ilk tarih olan "tavşan yılı” büyük bir ihtimalle MS 571 yılına karşılık gelmektedir. Bu tek örnek değildir. Aynı takvim Işbara Kağan tarafından Çin İmparatorluk Sarayına gönderilen mektupların tarihlendirmesi amacıyla kullanılmıştır (MS 584).
Keywords : Eski Türk yazıtları, zaman, mekan, kavram