İHTİMAL VE TAHMİN ANLAMI VEREN KİPLİK İFADELERİ VE NOGAY TÜRKÇESİ ÖRNEĞİ

Authors : Dilek Ergönenç Akbaba

Pages : 51-60

View : 18 | Download : 16

Publication Date : 2017-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Dil konuşurlarının jest, mimik, vurgu, tonlama, el kol hareketleri vb. şekillerde ifadeye kattıkları anlamları; yazıda tekrarlar, ekler, uzama, türeme gibi ses olayları ve kiplik kelimeler sağlar. Bu türden ifade yolları, ifadeyi güçlendirir. Tekrarlar, uzatmalar, türetmeler ile bazen de kiplik kelimeleri, kiplik parçacıkları kişinin yazılı metinde bazı duygu ve düşünceleri işaretleme, vurgulama, pekiştirme gibi yollarla dile getirmesine yardımcı olur. Daha geniş anlamda kiplik kategorisi, Türkçede yeterlilik, zorunluluk, gereklilik, ihtimal, izin, istek, emir, niyet/gönüllülük, varsayım, olasılık, çıkarım vb. ifade türlerini işaretleyebilmektedir. Aral-Hazar grubu Türk lehçelerinden biri olan Nogay Türkçesinde de bağlama göre ihtimal (olasılık) ve tahmin anlamı veren kiplik (modal) kelimeler bulunmaktadır. Bu kiplik kelimeler; bilki, bilkim, belki "belki”, eken "acaba”, tağa "herhalde”, eşte "herhalde”, az-azdan "neredeyse”, tap "sanki”, saysı "sanki”, yade bolsa "yoksa”, olay bolmasa "yoksa”, yade "yoksa”, yade bolsa "yoksa” omasa "yoksa” vb. ile tanıklanmaktadır. Bunlar Nogay Türkçesinde kelime türü olarak pekiştirme edatları, karşılaştırma edatları, cümle başı edatları gibi çok çeşitli edat türleri içinde yer alsa da, semantik yaklaşıma göre, ihtimal ve tahmin anlamı veren kiplik (modal) kelimelerdir. İhtimal ve tahmin bildiren kiplik yardımcı fiiller ise; -A/-y bol- ve –KAnI bol-’tır. Bu çalışmada ölçünlü Nogay Türkçesinde ihtimal ve tahmin bildiren kiplik (modal) ifadeler soruşturulacaktır.
Keywords : ihtimal kipliği, tahmin kipliği, nogay türkçesi