DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDE GEÇEN ZAMAN ADLARI

Authors : Ceren Selvi

Pages : 193-213

View : 18 | Download : 13

Publication Date : 2020-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumların kelime hazinelerinin bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda ve sosyo-kültürel etkiler sonucunda şekillendiği varsayılır. Bir toplumun kullandığı kelime hazinesi, kültürleri ve ihtiyaçları ile doğru orantılıdır. Türkler en eski Türkçeden beri zaman kavramını ifade etmede başarılı olmuşlar; milli On İki Hayvanlı Türk Takvimini hazırlamışlar; gün, hafta, ay, mevsim, yıl ve bunların bölümlerini ifade etmek için çok çeşitli kavramlar kullanmışlardır. Anadolu Ağızlarında da zamanla ilgili kavramların azımsanmayacak ölçüde olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışmada da Türkiye’de halk ağzından derlenmiş olan ve bölge ağızlarının sözvarlığıyla ilgili başvuru kaynağı olan Derleme Sözlüğü’nde geçen zamanla ilgili tüm kavram ve terimler tespit edilmiştir. Daha sonra elde edilen malzeme kendi içerisinde iki şekilde gruplandırılmıştır. Birinci gruplandırmada zaman adları kendi içerisinde anlamlarına göre tasnif edilmiştir. İkinci grupta ise sözlükten tespit edilen ve zarf görevi taşıyan gruplara yer verilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde elde edilen malzemeler değerlendirilmiş ve en çok ya da en az kullanılan zaman adları tablolar aracılığı ile ortaya konulmuştur. Yapılmış olan bu çalışmada esas amaç, öncelikle Anadolu ağızlarının kavram ve terim açısından zenginliğini göstermektir. Tarihsel süreç içerisinde Türkçede yer edinmiş zaman kavramlarının varlığı da görülmüş olacaktır. Ayrıca birey için oldukça önemli olan "zaman” kavramına vurgu yapılmak istenmiş ve Türklerin tarihleri boyunca ihtiyaçları doğrultusunda dönemleri hangi adlarla karşıladıkları ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords : derleme sözlüğü, zaman, tarihsel türkçe