OKU- FİİLİNİN "MEYDAN OKUMAK" ANLAMLI ARKAİK BİÇİMİ ÜZERİNE

Authors : Kubilay Fener

Pages : 121-132

View : 20 | Download : 17

Publication Date : 2020-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada meydan okumak deyiminin kökeni, çağdaş Türk yazı dillerindeki kullanım biçimleri, anlamı, yaygınlığı, tarihi, özetle sözlük bilimi açısından özellikleri incelenecektir. Dilin söz varlığındaki sözcükler, tarihî süreç içerisinde ses, yapı, anlam bakımından türlü değişikliklere uğrayarak varlıklarını sürdürürler. Eski Türkçe döneminde "davet etmek, çağırmak” anlamında kullanılan oku- fiili, standart dilde bahsedilen anlamını kaybetmekle birlikte, ağızlarda ve meydan okumak deyiminde bu arkaik anlamını hâlâ yaşatmaktadır. Eserlerde en erken 17. yüzyılda ve sadece Anadolu sahasında kullanıldığı tespit edilen meydan okumak deyimi, görece geç bir dönemde oluşmuştur. Meydan okumak deyimi modernite öncesinde meydanların sosyalleşme, görüşme ve toplanma işlevlerine paralel olarak "meydana çağırmak, davet etmek, koz paylaşmak” anlamlarında kullanılırken moderniteyle birlikte meydanların bu fonksiyonlarını kaybetmesi ve kentsel yaşamın değişmesi sonucunda anlamsal bir değişiklik sürecine girmiş ve günümüzde daha çok "kafa tutmak, karşı çıkmak, açıkça belirtmek” gibi anlamları karşılamaya başlamıştır.
Keywords : oku fiili, kökenbilgisi, meydan okumak