Eski Uygur Türkçesinde -gAlI kılın- Birleşik Fiil Yapısı Üzerine

Authors : Burak Can Deveci

Pages : 143-159

View : 21 | Download : 17

Publication Date : 2021-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Uygur Türkçesi dönemine ait metinlerin zenginliğinin bir sonucu olarak burada kullanılan dil bilgisel özellikler de bu dönem için zenginlik teşkil etmektedir. Bu dil bilgisel yapılardan biri de fiil + zarf-fiil + yardımcı fiilden oluşan birleşik fiillerdir. Birleşik fiil kullanımlarının sayısı Eski Uygur Türkçesinin çoğunlukla tercümeye dayalı bir edebiyat oluşturması sebebiyle fazladır. Mütercimler çevirdikleri dillerdeki yapıları karşılamak için çoklukla bu tarzdaki gramer yapılarını kullanmışlardır. Bu tarz birleşik fiillerden biri olan -gAlI kılın- da Eski Uygur Türkçesi metinlerinde örnekleri tespit edilen bir yapıdır. Eski Uygur Türkçesinde gerek -gAlI zarf-fiil ekinin gerekse de kılın- yardımcı fiilinin görevleri ve işlevleri farklıdır. Ancak bu iki dil bilgisel yapı bir araya gelerek farklı anlamları karşılayan bir özellik kazanmıştır. Örneklerin geçtiği metinlerden Türkiye Türkçesine aktarım yapan araştırmacılar bu birleşik fiil yapısını farklı şekilde anlamlandırmışlar, ancak değerlendirmelerin sonucunda bu gramer yapısının anlam derinliğinin farklı olduğu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada özellikle Çince karşılığı olan metinlerden faydalanılarak bu yapının hem farklı anlam derinlikleri ortaya çıkarılacak hem de Eski Uygur Türkçesi ve Çince ile karşılaştırmalar yapılarak Çince yapıların Türkiye Türkçesine aktarımında etkisinin olup olmadığı değerlendirilecektir. Bütün bu değerlendirmelerden sonra -gAlI kılın- yapısının Türkiye Türkçesine aktarımındaki sonuçları üzerinde durulacaktır.
Keywords : Eski Uygur Türkçesi, Birleşik Fiiller, gAlI Zarf Fiil Eki, kılın Yardımcı Fiili, gAlI kılın Birleşik Fiil Yapısı