Türk Romanlarında, Öykülerinde ve Tiyatro Oyunlarında Hitaplar Bağlamında Alay ve İğneleme Gönderimleri

Authors : Hanife Alkan Ataman

Pages : 115-131

Doi:10.54316/dilarastirmalari.984134

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2021-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hitaplar; konuşan tarafından söze başlamak, muhatabın dikkatini çekmek, konuşmaya ilgisini sürdürmek gibi gayelerle sözlü iletişimde tonlamalarla, yazıda ise dilbilgisel işaretleyicilerle ayırt edilebilen genellikle cümle başı vurgulu sözlerdir. Hitaplarla başlamayan konuşmalarda bir eksiklik varmış gibi hissedilir. Bireyler kimi zaman birbirleriyle eğlenmek, böylece daha hoş vakit geçirmek ihtiyacı duyar. Bu amaçla özellikle samimi görülen kişilerle onlarda eksik ya da fazla olduğu düşünülen hususlar üzerinden alay ederler ve onları iğnelerler. İlgili edimleri gerçekleştirmek için de söz boyutunda alaylı ve iğneleyici dil kullanır, bu kullanımları hitaplarla vurgulu kılarlar. Bu çalışmada çeşitli yazılı metin türlerinden derlenen, dil kullanıcılarının muhataplarıyla alay etmek veya onları iğnelemek maksadıyla seçtikleri hakaret ve küfür içeriği taşımayan ve her ortamda genel bir kullanıma tabi olan hitap biçimleri ele alınmıştır. Dilbilim, toplumdilbilim ve kültür tarihi açısından önemli bir yere sahip olan bu tür kullanımların gün yüzüne çıkarılması ve incelenmesi, kültürün devamlılığını sağlamak ve dilin ifade gücünü yansıtmak bakımından büyük değer taşımaktadır.
Keywords : Hitaplar, alay, iğneleme, kültür tarihi, toplumdilbilim