Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Ankara’sı: Sosyo-ekonomik Bir Analiz

Authors : Engin Çağman

Pages : 81-98

Doi:10.30767/diledeara.1630487

View : 63 | Download : 57

Publication Date : 2025-03-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Makale, edebiyatçı, siyasetçi ve diplomat Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara adlı romanının mekânı, kahramanları ve toplumsal sınıflarının karşılıklı ilişkileri bağlamında sosyo-ekonomik açıdan analizini içermektedir. 1934 yılında basılan eser üç bölümden oluşmaktadır. Yakup Kadri bazen kahramanları vasıtasıyla bazen de bizatihi anlatıcı olarak söz konusu üç dönemin değişen Ankara’sını tasvir etmektedir. Birinci bölümde Ankara, yoksul fakat İstiklal Harbi’nin merkezi olması hasebiyle adeta kutsanan bir mekân iken ikinci bölümde Cumhuriyet devrimlerini içselleştiremeyen askeri ve sivil bürokrasi ile sosyal sınıfların yozlaşmasına sahne olan bir başkenttir. Üçüncü ve son bölüm ise Cumhuriyet ideallerinin geniş halk kitlelerine yayıldığı, her bakımdan gelişmiş ve müreffeh bir Türkiye’nin sembolü olan Ankara’dır. Yazar ilk iki bölümde realist bir tutum sergilerken üçüncü bölümde ütopyasını yansıtmaktadır. Yakup Kadri romanda değişen Ankara’nın yanı sıra milli mücadeleyi ve Cumhuriyet ideolojisini merkeze alarak roman karakterlerinin şahsında temsil ettikleri sosyal sınıfları ve onların başkent Ankara ile karşılıklı etkileşimini irdelemektedir. Yakup Kadri’nin, dönemin canlı tanığı olması ve devlette üst düzey görevlerde bulunmuş olması eserini daha değerli kılmaktadır. Öte yandan Kadro hareketinin önde gelen simalarından olan yazar, iktisadi ve siyasi görüşlerini eserine aksettirmiştir. Bu hususlara dair düşüncelerini ve idealizmini özellikle romanın üçüncü bölümünde görebilmek mümkündür.
Keywords : Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara, Kadro Hareketi, Milli Mücadele, Sosyo-ekonomi.