ARDÂVÎRÂF VE ARDÂVÎRÂFNÂME

Authors : Nimet YILDIRIM

Pages : 37-56

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2008-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Mezdiyesnâ inanırları tarafından kutsal, üstün nitelikli, dürüst ve kötülüklerden sakınan bir kişilik olarak bilinen Ardâvîrâf, Zerdüşt geleneğinde büyük mûbedler arasında yer alır. Ardâvîrâf, Mezdiyesnâ din adamları ve mûbedler üst kurulu tarafından seçilerek özel bir görevlendirmeyle dinî konulara ilişkin birtakım bilgiler getirmesi ve dindaşlarına sunması amacıyla metafizik evrenin “cennet”, “cehennem” ve “a’râf” adlarıyla bilinen bölgelerine, bir başka ifadeyle “diriler dünyası”ndan “ölüler diyarı”na gönderilmiş bir kutsal, bir azizdir. Çeşitli milletlerin edebiyatlarında önemli bir yeri bulunan dinî edebiyatın temel konularından biri de, ölüm sonrası hayatı keşfetme amacıyla görünmeyen dünyalara, fizik ötesi coğrafyalara, göklere, kabir ötesine, yerin derinliklerine ziyaretlerde bulunmak ve dünyaya geri dönüşte de izlenimlerini sözlü ya da yazılı olarak dindaşlarına aktarmaktır. Bu tür metafizik ve çoğu rüya aleminde gerçekleştirilen yolculuklar ilkel kavimlerin de dikkatlerini çekmiştir. Ardâvîrâfnâme, içeriği açısından Zerdüşt inanırları için oldukça önemli bir eserdir. Değişik dönemlerde İngilizce, Fransızca, Hintçe, Farsça ve Gocerât Dili başta olmak üzere değişik dünya dillerine çevrilmiş olması da, özellikle bu din bağlıları için eserin ne denli önemli olduğunu gösterir. Sonsuz hayat arayışı, bu bağlamda maddî hayatın sona ermesinin ardından yaşanacak yepyeni ve gizemli fizik ötesi hayat, eski dünya milletlerinin edebiyatlarında son derece ilgi çekici konular arasında yer alır. Ardâvîrâfnâme, özellikle Hindistan’da yaşayan Zerdüşt inanırları arasında daha fazla önemsenmekte ve İran’da olduğundan daha çok araştırmalara ve yorumlara konu olmaktadır. Öte yandan Ardâvîrâfnâme, yer verdiği konular, Pehlevice dil ve yazı özelliklerinin yanı sıra; dinî, tarihî ve dilbilim konusundaki ayrıntıları açısından da doğubilimciler tarafından önemsenmektedir. Eserin bir diğer önemli özelliği de, konusunda Sâsânîler çağından günümüze kadar gelmeği başarmış alanındaki tek eser olmasıdır. Ardâvîrâf’ın ruhuyla gerçekleştirdiği bu kutsal yolculuk ardından anlattıkları, birtakım farklılıklarla Hz. Muhammed’in mirâc yolculuğunda gördükleriyle benzerlikler de gösterir. Ardâvîrâfnâme’nin dünya edebiyatları açısından dikkat çeken önemli bir özelliği de, değişik coğrafyalarda kaleme alınmış benzer eserler üzerindeki doğrudan ya da dolaylı etkisidir. Bu yapıtlar arasında; Ebu’l-Alâ el-Ma’arrî’nin , Risâletu’l-ğufrân; Senâî-yi Ğaznevî’nin ö. 525/ 1130 , Seyru’l-ibâd ile’l-meâd; Dante Alighieri’nin ö. 1321 , İlahi Komedya adlı eserleri yer almaktadır
Keywords : Ardaviraf, ardavirafname, metafizik yolculuk, zerdüşt miracnamesi, islam öncesi iran edebiyatı, Ardaviraf`ın miracı